توصیف جاذبه‌های گردشگری اصفهان به نسبت شهرهای دیگر، شاید کمی سخت‌تر باشد. از این جهت که هرکدام از ما برای یک بار هم که شده به این شهر سفر کرده و تجربه‌ی بازدید و گشت‌و‌گذاری دلنشین را در این شهر را در خاطر خود داریم. حتی اگر کسی باشد که تا به‌حال به اصفهان سفر نکرده باشد، مطمئناً بیشتر مکان‌های دیدنی و نمادهای شهر اصفهان را به‌خوبی درک کرده و می‌شناسد.

اصفهان در بخش مرکزی ایران و درفاصله‌ی 450 کیلومتری از شهر تهران قرار دارد. این شهر، یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران از نظر مساحت و البته پیشینه‌ی تاریخی به‌حساب می‌آید. امتیازات خاص و ویژه‌ی تاریخی شهر اصفهان، از گذشته‌های دور تا همین امروز باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی از سرتاسر دنیا به این شهر کم‌نظیر شده است. اصفهان، گنجینه‌ای ارزشمند از آثار تاریخی به‌یادگار مانده از اعصار گذشته است که گزیده‌ای از زیباترین‌های جهان را در خود جمع کرده و لقب «نصف جهان» را سال‌هاست به‌خود اختصاص داده است.

در سال 1006 هجری قمری بود که اصفهان بین بسیاری از شهرهای دیگر موردتوجه شاه عباس صفوی قرارگرفت و به دستور شاه، پایتخت از قزوین به اصفهان انتقال پیدا ‌کرد.

 این انتخاب تاریخی پایتخت تا به امروز، اصفهان را نه تنها در بین ایرانیان بلکه در تمام جهان شهره‌ی عالم کرده است؛ تا آن‌جا که هرسال، بسیاری از گردشگران خارجی، سفر به اصفهان را به‌عنوان اولین مقصد گردشگری خود در ایران، برمی‌گزینند. در گذشته‌های دور نیز بسیاری از سیاحان در سفرنامه‌های خود به تحسین زیبایی‌های این شهر پرداخته‌اند. یکی از نویسندگان برجسته‌ی فرانسوی، به‌نام آندره مالراکس درباره‌ی اصفهان گفته: «اصفهان را فقط با شهرهای تاریخی مانند فلورانس و پکینگ قابل قیاس می‌داند».

اصفهان شبیه شهرموزه‌ای ست زنده و پویاست که در هر کوچه و خیابانش ردپایی از تاریخ  به‌جامانده و مجموعه‌ای کامل و بی‌نظیر از هنر و معماری ایرانی را با خود به آیندگان انتقال داده و می‌دهد. بیشتر بناهای تاریخی اصفهان، مربوط به دوران صفویان است که اوج هنر معماری ایرانی اسلامی به همان زمان برمی‌گردد.

قبل از هرچیز، برای دیدن جاهای دیدنی شهر بهتر است در قدم اول، میدان نقش‌جهان را مقصد اول خود قرار دهید. همین میدان نقش جهان دارای چهار بنای اصلی‌ست؛ در طول تاریخ از میدان نقش‌جهان و بناهای اطرافش به‌عنوان مهم‌ترین و پرکاربردترین بخش شهر یاد می‌شود. نقش‌جهان که درحال‌حاضر با نام «میدان امام» خوانده می‌شود، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه‌ی تاریخی نقش‌جهان قرار دارد.

فرم هندسی میدان نقش جهان، مستطیل شکل است که با ابعاد 507 متر طول و 158متر عرض، جز بزرگ‌ترین میادین اصلی شهر در دنیاست. اطراف میدان، غرفه‌هایی در دو طبقه ساخته شده که بیشتر آن‌ها محل فروش صنایع دستی اصفهان است. شمال میدان نقش‌جهان، جایی‌ست که بازار قیصریه و جنوب آن مسجد جامع عباسی واقع شده است. گنبد مسجد شیخ لطف‌‌الله درست در شرق میدان و روبه‌روی کاخ عالی‌قاپو از گردشگران دلبری می‌کند. این میدان، در قدیم محلی برای تجمعات مردم و بسیاری از رویدادهای سیاسی، تفریحی و اقتصادی بوده است.

برای خرید سوغاتی‌های اصفهان می‌توانید خود را به سَردَرِ بازار قیصریه در شمال میدان برسانید و چند ساعتی را درون بازار سپری کنید. گشت‌و‌گذار داخل بازار را به‌هیچ‌وجه از دست ندهید؛ مخصوصاً اگر به تماشای صنایع دستی و هنری از جمله میناکاری، قلم‌زنی، قلم‌کاری و خرید ظروف مس و نقره و ... علاقه‌مند هستید.

در غرب میدان نقش‌جهان و در محدوده‌ی تاریخی شهر، کاخ‌های زیبای چهل‌ستون و هشت‌بهشت واقع شده که تنها باغ‌های باقی‌مانده از گذشته‌های دور است و یادگاری از دوران صفویه است. عمارت‌های ساخته شده، هرکدام گنجینه‌ای‌ست پرزرق و برق و گران‌بها که با گچ‌بُری، نقاشی، طلاکاری، آیینه‌کاری وکاشی‌کاری مزین شده است و هنر مردمان هنرمند این شهر را به رخ جهانیان می‌کشد.

از دیدنی‌ترین‌های اصفهان که همیشه به‌عنوان نماد این شهر یاد می‌شود پل کم‌نظیر و حیرت‌انگیز سی‌وسه‌پل است که روی رودخانه‌ی زاینده‌رود قرار دارد. سی‌وسه‌پل و پل خواجو که همیشه رسم میزبانی را به‌خوبی ادا کرده‌اند، هم‌گام با خاطرات تمام گردشگران اصفهان بوده‌اند و پرخاطره‌ترین روزها و شب‌ها را برای میهمانان رقم زده‌اند. 

از ما می‌شنوید برای اقامت در یک شهر تاریخی، هتل یا محل اقامت خود را جایی انتخاب کنید که شما را از حال و هوای تاریخی شهر دور نکند. اسم هتل عباسی احتمالاً به گوشتان خورده است یا شاید تعریف آن را زیاد شنیده باشید. هتل عباسی یا همان کاروانسرای عباسی در واقع جزئی از مجموعه‌ی مدرسه، بازار و کاروانسرایی است که شاه سلطان حسین صفوی به مادر خود به‌عنوان پیشکش هدیه می‌کند و از همان زمان به کاروانسرای مادر شاه معروف می‌شود. در سال‌های اخیر، کاروانسرای مادرشاه به سبک و سیاق معماری دوره‌ی صفویه، مرمت و بازسازی شده و با نام هتل عباسی مورد استفاده‌ی عموم قرارگرفته است. اقامت در یکی از کهن‌ترین و زیباترین مهمانسراهای جهان که قدمتی 300 ساله دارد برای هر مسافری خاطره‌ساز خواهد شد.

از میان مکان‌های دیدنی و برجسته‌ی شهر اصفهان، بیشتر به بناهای تاریخی آن اشاره کردیم و گلچینی از بهترین‌های اصفهان را توصیف کردیم. اما برای شناخت بهتر اصفهان، تنها به نام بردن از دیگر بخش‌های تاریخی و دیدنی شهر بسنده می‌کنیم.

آرامگاه پیربکران، آرامگاه بابا رکن‌الدین، آرامگاه باباقاسم، آرامگاه میرفندرسکی، آرامگاه شاهزادگان، آرامگاه واله، آرامگاه صائب تبریزی، آرامگاه همای شیرازی، آرامگاه مجلسی، آرامگاه میرعماد، گردشگاه و باغ‌های تاریخی چهارباغ، کاخ چهل‌ستون، کاخ هشت بهشت، عمارت عالی‌قاپو، منارجُنبان، مناره باغ قوشخانه، مناره‌ی دارضیاء، تالار اشرف، مدرسه‌ی‌کاسه‌گران، مناره‌ی چهل دختران، مناره‌ی ساربان، مناره‌ی زیار، مناره‌ی راهروان، مدرسه‌ی شمس آباد، خانه‌ی امینیان، مناره‌ی مسجد علی، مناره‌ی  بخت آغا، مناره‌‌ی غار، مناره‌ی مسجد شعیا، مناره‌ی گلدسته، مناره‌های مسجد شاه، مدرسه‌‌ی ملا عبدالله، مدرسه‌ی جده، مدرسه‌ی میرزا حسین، مدرسه نیماورد، مدرسه‌ی جلالیه، مدرسه‌ی بزرگ صدر، آرامگاه میرزا رفیعا، آرامگاه میرمجدالدین، آرامگاه الراشد بالله، آرامگاه نظام‌الملک، آرامگاه شهشهان، آرامگاه خاتون آبادی، آرامگاه محمد جعفر، آرامگاه خوانساری، آرامگاه خواجه سعد، آرامگاه نصر آبادی، آرامگاه بخت آغا، قلعه فارفا آن، کاروان سرای مهیار، سردرخانقاه ابومسعود، سردرزاویه درب کوشک، سردر مسجد جورجبر، سردرخانقاه نصرآباد، کتیبه مدرسه آقا کافور، کتبه مدرسه مریم بیگم، آتشگاه کوه سنگی و بازار اصفهان از مواردی هستند که باید برای دیدن آن‌ها وقت گذاشت.

علاوه‌بر مکان‌های تاریخی در اصفهان، جاذبه‌های طبیعی شهر هم برای طبیعت‌دوستان و گردشگران خوشایند خواهد بود. از بین آن‌ها می‌توان به آبشارشالورا، آبشارکردعلیا، چشمه‌ی آب‌معد‌نی ورتون، زاینده‌رود، غارآهکی کلهرود، غار کوکولو، جلگه‌ی اصفهان، حیات وحش و منطقه‌ی حفاظت شده کلاه قاضی، دریاچه‌ی سد زاینده‌رود، سد چشمه مرغاب و باتلاق گاوخونی اشاره کرد.

شهرت این استان، تنها خلاصه به شهر اصفهان نمی‌شود؛ بلکه شهرهای دیگر نیز هرکدام کلکسیونی از مکان‌های تاریخی و طبیعی در دل خود دارند که برای هر مسافری جذاب و لذت‌بخش خواهد بود. 

بعد از اصفهان، معروف‌ترین و پربازدیدترین شهرستان استان ، شهر کاشان است که به‌واسطه‌ی تاریخ چندین و چند ساله‌اش و طبیعت کویری و بکرش همواره مورد توجه گردشگران بسیاری از سراسر جهان بوده است. در واقع کاشان حکم نگینی در میان دیگر شهرهای استان اصفهان را دارد.

شهرهای دیگر اصفهان از جمله خمینی‌شهر، خوانسار، سمیرم، شهرضا، فریدن، فریدون‌شهر، نطنز، فلاورجان، گلپایگان و نائین هرکدام به‌تنهایی می‌توانند مقصد بعدی گردشگران در این استان باشند.