مکان: مقبره‌ی بایزید بسطامی
شاخصه: یک اثر مشهور معماری تاریخی در بسطام
بنای بسیار زیبایی در مسیر شاهرود و بسطام وجود دارد که مقبره‌ی بایزید بسطامی در آن قرار گرفته است. این مجموعه‌ی باشکوه که از سبک نامنظم و کهنی که بین قرن سوم تا پنجم رواج داشته، الهام گرفته است. بخش‌های دیگر مقبره‌ی بایزید بسطامی در دوره‌ی ایلخانیان و بعد از آن طراحی و ساخته شده است که هر بخش جذابیت‌های خاص خودش را دارد.
از سرگذشت بایزید بسطامی خبر دقیقی در نیست؛ تنها اطلاعات موجود، این است که او فردی از خطه‌ی بسطام بوده و پدرش یکی از زرتشتیان قدیمی بوده است. برای سفر به شاهرود و بازدید از مقبره‌ی بایزید بسطامی و گشت‌وگذار در جنگل ابر در تور جنگل ابر با کلوت همسفر شوید.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد مقبره‌ی بایزید بسطامی
مقبره‌ی بایزید بسطامی بسیار ساده و بی‌آلایش است؛ اما همین سادگی موجب زیبایی خاص آن شده است. فقط در سقف این بنا یک پنجره‌ی آهنی ایجاد شده و روی قبر، یک سنگ مرمر بسیار زیبا قرار دارد و روی آن کلمات بسیار زیبایی از حضرت علی درج شده است.
بسطام یکی از شهرهای استان سمنان است که در حدود 6 کیلومتری جاده‌ی شهر شاهرود واقع شده است و در مسیر رسیدن به این شهر می‌توانید به مقبره‌ی بایزید بسطامی بروید و از آن دیدن کنید. این مجموعه‌ی بسیار زیبا در مرکز شهر بسطام واقع شده است و همیشه شاهد تعداد بسیار زیادی از مردم به‌عنوان بازدیدکننده بوده است که باعث جذابیت مقبره‌ی بایزید بسطامی شده است. این بنا در مجاورت مسجد و مدرسه‌ی شاهرخیه واقع شده است و هم‌اکنون جز مهم‌ترین بناهای تاریخی شهر بسطام است.
در این بنا مزاری وجود دارد که به‌صورت برجی ساخته شده است و آرامگاه امام‌زاده محمد نام دارد و به‌عنوان فرزند امام جعفر صادق در ایران شناخته می‌شود.
آثار و ابنیه‌ی دیدنی موجود در مجموعه‌ی مقبره‌ی بایزید بسطامی
در مقبره‌ی بایزید بسطامی بنایی وجود دارد که به آن مقبره‌ی علاءالدین محمد می‌گویند که محل دفن آخرین پادشاه غوری است و تاریخ احداث این بنا را حدود سال 612 دانسته‌اند که بیانگر قدمت این بنا است.
پیش‌طاق‌ها و بناهای ورودی بخش غربی در زمان الجایتو ساخته شده است و کتیبه‌ی موجود در آن نام این شخص را که در سال 713 آن را احداث کرده مشخص کرده است.
مسجد بسیار کوچک و زیبایی در شرق مقبره‌ی بایزید بسطامی وجود دارد که متعلق به قرن 1 یا 2 بوده و نشان‌دهنده‌ی قدمت بالای این بنای تاریخی است. بنای تاریخی مقبره‌ی بایزید بسطامی جایی‌ست‌که سادگی کنار هنر معماری ایرانی موج می‌زند. این مسجد زیبا دارای دو شبستان خاص است. شبستان بزرگ‌تر برای مردان و کوچک‌تر برای بانوان طراحی شده است و البته باید گفت فضای شبستان کوچک، شبیه مسجدی از دوره‌ی ایلخانان است که جذابیت بسیار زیادی دارد و می‌توان گفت به‌طور کلی تمام تجهیزات و کاشی‌های به‌کار رفته در این بنا ترکیب بی‌نظیری را خلق کرده‌اند که باعث جذابیت و زیبایی منحصربه‌فرد این بنا شده است.