باغ دولت‌آباد
باغ دولت‌آباد یکی از 9 باغ زیبای ایرانی‌ست که با معماری منحصربه‌فرد و چشم‌نواز ایرانی ساخته‌شده و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت‌شده است. فضای سبز و کم‌نظیر این باغ زیبا از بهترین نقاطی‌ست که در یزد باید حتماً به دیدن آن رفت.
این‌طورکه در تاریخ این شهر آمده، ساخت این باغ به زمان حیات یکی از خان‌های بزرگ یزد در اواخر دوران افشاریه، شخصی با نام «محمدتقی خان» برمی‌گردد. شاید برجسته‌ترین نکته‌ای که در مورد این باغ باید به آن اشاره شود، وجود بلندترین بادگیر جهان با ارتفاعی به‌اندازه‌ی 33.8 متر است که نگاه‌های زیادی را به‌سمت باغ دولت آباد جذب کرده است. تماشای این بادگیر خشتی زیبا و خیال‌انگیز که تا آبی آسمان بالا رفته و هنرو معماری ایرانی را مغرورانه به رخ همگان می‌کشد، جذاب‌ترین اِلِمان این باغ است. ظاهراً مرحوم محمدتقی خان در اواخر حیاتش این باغ را وقف کرد تا اینکه در اوایل دهه‌ی شصت شمسی اداره‌ی باغ دولت آباد به دفتر حفاظت از آثار باستانی سپرده شد. درطول سال‌های 1348 تا 1361 مرمت و بازسازی این باغ ادامه پیدا کرد اما هیچ‌وقت رونق زمان محمدتقی خان به آن بازنگشت. وجود آب، کلیدی‌ترین عنصر برای احداث این باغ بوده و همین دلیل، موجب احداث قناتی به‌طول 65 کیلومتر برای انتقال آب از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت‌آباد شد.
ساختار باغ دولت‌آباد از نظر معماری از نوع باغ‌حیاط است و در دسته‌ی نارنجستان قوام و باغ هفت‌تنان در شیراز به‌شمار می‌رود. باغ‌حیاط به ساختاری می‌گویند که فضای باغ در وسط قرار دارد و عمارت‌ها و ساختمان‌ها در اطراف محیط باغ واقع شده‌اند.
از مهم‌ترین ویژگی‌های باغ دولت‌آباد، اصول و نظم دقیق هندسی در کاشت و چیدمان درختان باغ است و برای این منظور هر بخش از باغ که شکلی چهارگوش دارد به مربع‌های کوچک تقسیم شده و در راس هریک درختی که عمر طولانی‌تری داشته، کاشته می‌شده است؛ در گام بعدی این مربع‌ها به مربع‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شده و در راس آن، درختانی با عمر متوسط و سپس درختانی با عمر کوتاه‌تر در راس مربع‌های بین آن‌ها کاشته می‌شده است.
اما درمورد عمارت باغ دولت‌آباد، بهتر است بدانید که منظره‌ی اتاق اصلی عمارت، روبه باغ و حیاط قراردارد و درب ورودی با شیشه‌های کوچک و بزرگِ رنگارنگ و طرح‌هایی زیبا تزیین‌شده که در روزهای آفتابی و درصورت پرآب‌بودن حوض، نمایی بسیار زیبا از انعکاس نقاط رنگی روی حوضی که از جنس مرمر ساخته‌شده، پیش چشم همگان می‌آورد.
در سازه‌های قدیمی و عمارت‌هایی مانند باغ دولت آباد، شیشه‌های رنگی در بنای ساختمان‌ها تعبیه می‌شده که بد نیست بدانید دلیل آن تابش نور خورشید به آن‌ها بوده که مانعی برای حضور حشرات موذی و گزنده در عمارت بوده است. ترفندی که امروزه به‌دلیل فناوری‌های جدید و وجود مواد حشره‌کش، به‌شکلی محدود از آن استفاده می‌شود.