مکان: آتشکده ی زرتشتیان یزد
شاخصه: بنای مقدس و ارزشمند زرتشتیان در شهر یزد
یزد نخستین شهر از ایران زیباست که در فهرست یونسکو ثبت شده است؛ همین شهرتِ جهانی موجب شده بازدیدکنندگان و گردشگران بسیاری از جای جایِ دنیا برای تماشای این سرزمین دلنواز راهی یزد شوند. یکی از خاصترین زیبایی های مثالزدنیِ شهر یزد که از پیشینیان به یادگار گذاشته شده، همزیستیِ و سازگاری پیروان ادیان مختلف است؛ زرتشتیان، مسلمانان و سایر دیندارانِ این مرز و بوم، از دیرباز کنار یکدیگر زندگی کرده و هر کدام با آیینهای مخصوص، عبادتهای مرسوم خود را انجام داده اند.
در دین زرتشت، همواره آتش دارای ارزش و اهمیتی خارقالعاده بوده و بیشتر عبادتهای زرتشتیان از دیرباز کنار آتش انجام میشده است. همین موضوع، دلیل ساخت آتشکده های بسیاری در دوره های مختلف شده و جهت نگهداریِ آتش مقدس، مورد استفاده قرار گرفته است. تمام این آتشکدهها بهدلیل وجود آتش مقدس، نیایشگاه ارزشمند پیروان دین زرتشت محسوب میشود. بنایی که در ادامه درباره ی آن صحبت میکنیم، یکی از همین آتشکده های شناخته شده ی یزد است.
در دوران رضاخان پهلوی، دستور ساخت بنایی با شکوه بهعنوان آتشکده در شهر یزد داده شد؛ به همین منظور رضاخان، زمینی با متراژ حدود 7000 متر مربع را برای ساخت بنای آتشکده اختصاص داد. این آتشکده از اوایل دههی 30 هجریِ خورشیدی مورد بازدید عموم مردم قرار گرفته و در اواخر دههی هفتاد هجری خورشیدی، بهعنوان یک اثر تاریخی در فهرست آثار ملیِ ایران ثبت شد.
نکتهی جالب در ساخت بنای آتشکده ی زرتشتیان یزد، شباهت معماریِ این بنا با معماریِ تخت جمشید است که در ساخت آنها از سبکهای دوره ی هخامنشیان الهام گرفته شده است. نقش آب در کنار این بنا همانند سایر آتشکده ها، نقشی پررنگ و قابل توجه است. مورد دیگری که در معماری بنای آتشکدهها محسوس است طراحی داخلی و معماری این بناهای مقدس است که از قدیم بهگونهای بوده تا ساده و بیآلایش و بهدور از هرگونه تجملگرایی باشد.
با ورود به محوطه ی اصلیِ آتشکده، حوضی زیبا، نظر بازدیدکنندگان را به خود جلب میکند. در گذشته آبِ موردنیاز برای مجموعه را بهطور معمول با سیستم گاوگَرد از قنات تامین میکردند. این سیستم به اینگونه است که از چرخش گاو برای بالاآوردن آب قنات استفاده میشود. مسیرهای خارج کردنِ آب هماکنون نیز در محوطه ی آتشکده قابل مشاهده است. همچنین محل جایگیریِ بنای آتشکده بهگونه ای است که بهره ی کافی از تابش نور خورشید را برده و در زمان بیشتری انرژیِ آن را در خود نگه دارد.
حیاطِ این جاذبه ی گردشگری در شهر زیبای یزد به برکت وجود درختهای سرو و کاج، همیشه سرسبز و باطراوت است. این طبیعت زیبا و این بنای تاریخی استوار به همراه تصاویر و نوشته های داخل مجموعه که از کتاب مقدس زرتشتیان با نامِ اَوِسْتا برگرفته شده، زیباییِ غیرقابل وصفی را رقم زده است. سالهاست آتشکده ی زرتشتیان شهر یزد همانند سایر جاذبه های گردشگریِ استان، همگان را به بازدید از دیدنیهای تماشایی و دلانگیز شهر قنات و قنوت و قناعت کشانده است.