کویر عقدا
حدود یک چهارم مساحت کشور ایران را مناطق کویری تشکیل میدهند. این مناطق درحد فاصل رشته کوههای شمالی یا البرز و رشته کوه مرکزی و کوههای خاوری قرارگرفتهاند. معروفترین کویرهای ایران، دشت لوت و دشت کویر هستند که مساحتی بیش از 360 هزارکیلومترمربع را فراگرفتهاند.
مناطق کویری در ایران به چند دستهی: کویر مرکزی، کویر کوچک، کویر ریگ جن و کویر لوت تقسیم می شوند.
کویر عقدا یا سیاهکوه در استان یزد در نزدیکی شهرستان اردکان، واقع شده است. این کویر از لحاظ جغرافیایی در حوالی دو کویر زردین و کویر اردستانه قرارگرفته است.
وجه تسمیهی کویر عقدا به شکل ظاهری آن مربوط میشود که از بالا شبیه به هلال ماه است و درون قوس داخلی، سیاهکوه قرار دارد. در قسمتهای جنوبی کویر، نمکزارها و باتلاقهایی بهچشم میخورند و در مجاورت آنها، سنگهای آذری و آهکی پراکنده شدهاند. بهطور موضعی در امتداد بخش غربی این کویر، حفرههایی دیده میشود که براثر اُفت سطح زمین بوجود آمدهاند. بعضی از این فرورفتگیها ساختارهایی بیضی شکل دارند و طول آنها گاهی تا یک متر هم میرسد که دارای 60 سانتیمتر عرض و 15 سانتیمتر عمق هستند.
کویر عقدا به نسبت نقاط دیگر تااندازهی زیادی بادخیز است و مانند دیگر کویرهای ایران، نوسانات دمایی زیادی درطول شب و روز دارد. اختلاف دمایی در شب و روز بهشکلیست که در فصول مختلف، دمایی بین 20- تا 46+ سانتیگراد را تجربه میکنید.
بهخاطر داشته باشید که برای سفر به این منطقهی کویری بههیچوجه ماههای تیر و مرداد را انتخاب نکنید؛ چون گرمترین روزهای کویر دقیقاً در همین فصلها قرار دارند. از طرف دیگر، دی و بهمن هم در زمستان، سردترین روزهای سال را در خود دارند. کویر عقدا از سمت جنوب به کوه نمک و گریگون، از غرب به بیابانهای نایین و نوگنبد و از شمال به ارتفاعات انارک محدود میشود. میانگین ارتفاع این کویر از سطح آبهای آزاد در حدود 730 متر است.
در محدودهی کویر، پوشش گیاهی خاصی دیده نمیشود مگر در حاشیهی آن که میتوانید پوشش گیاهی خاص کویری را ببینید. از جمله گیاهان خاصی که در این منطقه از کویر دیده میشوند، گیاهانی هالوفیت و شورپسند مانند اشنان و گز هستند. در زمینهای خارج از منطقهی کویری که شوری خاک به نسبت کمتری در آنجا وجود دارد، پوشش گیاهی متنوعتری دیده میشود که از بین آنها میتوان به: تاغ، گون، اسفناج وحشی، تره تیزک، کاکوتی، فرفيون، گل گندم، شقايق کوهی، انغوزه، زنبق صحرایی، مليكا و خارشتر اشاره کرد. به دلیل شوری خاک و نبود آب شیرین، گونههای جانوری متنوعی در این منطقه نمیبینید. فقط در بعضی از قسمتها که در حاشیهی کویر قرار دارند جانورانی مانند گرگ، شغال، روباه معمولی، کفتار، کبک، تیهو، بلدرچین، عقاب دشتی، کبوتر چاهی، یاکریم، شاه بوف، سبزه قبای هندی، دم جنبانک ابلق و گنجشک معمولی دیده میشوند. بعضی از خزندگان هم در منطقه بهچشم میخورند که میتوان به: راستهی لاکپشتها و نیز خانوادهی آگاماها، سمندرها و اسکینکها اشاره کرد.
از مسیرهای مختلفی میتوانید خود را به کویر عقدا یا سیاهکوه برسانید. اولین مسیر از سمت اردکان به احمدآباد است که از کنار خطآهن میگذرد و به کویر سیاهکوه میرسید. دومین مسیر، از انارک به طرف ایستگاه راهآهن انارک و سپس حرکت در جادهی خاکی کنارگذر خط آهن تا رسیدن به ایستگاه نوگنبد است. سومین مسیر هم که مسیر اصلی و قدیمی رفتن به کویر عقدا(سیاهکوه) محسوب میشود، مسیر خاکی انارک به اسماعیلان(روستایی در 9 کیلومتری جنوب انارک) و در نهایت رسیدن به مقصدِ کویر عقدا است.