مکان: برج خواجه نعمت
شاخصه:
وقتی حرف از استان یزد میشود، در لحظهی اول ذهن همهی ما به سمت بافت سنتی و بناهای خشتی آن میرود. بناهایی خشتی و خاص که شاید در سفرهای خود به دیگر شهرها، کمتر دیده باشید. یکی از بناهایی که شاید شبیه آن را نه دیده و حتی اسم آن را هم نشنیده باشید، بناییست با نام خواجه نعمت یا دیوار خواجه نصیر که در مجاورت بقایای حصار قدیمی روستای تاریخی عقدا از توابع شهرستان اردکان قرار دارد.
از مسیرهای مختلفی میتوانید خود را به عقدا برسانید. اولین مسیر از سمت اردکان بهسوی احمدآباد است که از کنار خطآهن میگذرد و به کویر سیاهکوه میرسد. دومین مسیر، از انارک به طرف ایستگاه راهآهن انارک و سپس حرکت در جادهی خاکی کنارگذر خط آهن تا رسیدن به ایستگاه نوگنبد است. سومین مسیر هم که مسیر اصلی و قدیمی رفتن به کویر عقدا یا همان سیاهکوه محسوب میشود، مسیر خاکی انارک به اسماعیلان(روستایی در 9 کیلومتری جنوب انارک) و در نهایت رسیدن به مقصد کویر عقدا است.
این برج که البته در زمان خودش برج محسوب میشده، بنایی سه طبقه به ارتفاع حدوداً 10 متر است که از خشت و گل ساخته شده است. برج خواجه نعمت به همت شخصی با نام خواجه نعمت برای کاروانهایی بنا شده که در این مسیر رفتوآمد میکردهاند. بنای برج خواجه نعمت را به دوران عهد ایلخانی- صفوی نسبت میدهند.
اگر مایل به دیدن برج هستید برای ورود به این برج باید به سمت ضلع شرقی بروید و از پلههای ورودی اصلی برج که در ارتفاع 4 متری از سطح زمین قرار دارند، بالا بروید.
درون برج یک حیاط مربع شکل قرار دارد که در اطراف آن چندین غرفه ساخته شده است. پوشش سقف این غرفهها، بهشکلهای طاق و تویزه و در بعضی موارد از اندود کاهگل پوشیده شده و با گچ، سفیدکاری شده است. هر سه طبقهی بنا در فاصلههای یک متری، دارای روزنههای دیدهبانی و تیرکش است. در زمانی هم که حملاتی به برج صورت میگرفته، تنها راه ورود به برج و درکل نزدیک شدن به آن خراب کردن دیوار برج بودهاست تا امکان رفتن به برج فراهم شود.
دیوارهای داخلی برج خواجه جنس آجر است و بهشکلی ساخته شده که ارتفاع آن کوتاه باشد و مانع از سقوط افراد شود. در نقطهای میانی در وسط برج، چاه آبی قرا داشته که نوعی راه گریز و خروج برای افراد داخل برج بوده است. از طرف دیگر معماران ماهر و متخصص دوران صفوی در برج خواجه نعمت دو شترخوان طراحی و تعبیه کرده بودند تا برای استراحت شتران از آنها استفاده شود.