کاروانسرای قلعه خرگوشی
امروزه در جاده‌های بین شهری و مسیرهای گذری، اماکن خدماتی و اقامتی را می‌بینید که به منظور ارائه‌ی خدمات به مشتریان و مسافران بین‌راه ساخته شده‌اند. در واقع باید بدانید که این نوع از اماکن و نقاط اقامتی از روزگاران قدیم وجود داشتند اما به اسم کاروانسرا در بین مردم شهرت داشته و دارند. کاروانسراها که بناهایی قدیمی و کهن به‌شمار می‌روند در بعضی از شهرها مرمت و بازسازی شده و به‌عنوان هتل از آن‌ها استفاده می‌شود یا در مواردی تغییر کاربری داده‌اند.
اما هنوز هم خیلی از این بناها، بافت قدیمی خود را حفظ‌کرده و تنها در بعضی روزهای سال، مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرند. یکی از همین کاروانسراها که جایی دل کویر و طبیعت بکر منطقه‌ی مرکزی واقع شده، کاروانسرای قلعه خرگوشی است. برای رفتن به این کاروانسرا باید به جاده‌ی قدیم یزد - اصفهان در نزدیکی باتلاق گاوخونی بروید. فاصله‌ی بین این کاروانسرا و شهر عقدا حدود 60 کیلومتر است. تاریخ کهن این بنای باستانی به دوران صفویه برمی‌گردد. کاروانسرای قلعه خرگوشی یکی از همان ۹۹۹ کاروانسرایی است که به دستور مستقیم شاه عباس صفوی و با دستان هنرمند معماران اهل ندوشن ساخته شده است که البته بعدها در تغییری که در تقسیمات کشوری صورت گرفت به اردکان پیوست و همین موضوع موجب دلخوری و نارضایتی عده‌ی زیادی از مردم ندوشن شد.
در مورد معماری بنای کاروانسرا جالب است بدانید که سر درِ این کاروانسرا دارای دو طبقه است که طبقه‌ی بالا، شاه‌نشین به‌حساب می‌آید. دور تا دور حیاط مرکزی، حجره‌ها قرار دارند؛ حجره‌ها جایی هستند که مسافران در آن‌ها به استراحت می‌پرداخته‌اند. داخل رباط‌ها 18 صفه، اصطبل، محراب و نمازگاه واقع‌شده است.
در چهارگوشه‌ی رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده می‌شود و مخزن آب به‌صورت آب انبار در وسط رباط ساخته‌شده‌است.
تمام بنای کاروانسرا از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده است. حتی تمام صفه‌ها، حجره‌ها و اصطبل هم سنگی هستند و این موضوع شاید مهم‌ترین دلیل ماندگاری و استوارماندن این کاروانسرا از دوره‌ی صفویه تا امروز باشد.
اما علت این موضوع درواقع این است که در نواحی بیایبان این منطقه و اطراف کاروانسرا، تعداد زیادی از معادن گرانیت وجود دارد و کارگران عصر صفوی، در زمان ساخت کاروانسرای قلعه خرگوشی از گرانیت موجود در کوه‌های اطراف استفاده کردند.
سَردرِ ورودی با کاربندی آجری تزیین شده و کتبیه‌ای سنگی به خط «علی رضا عباسی» خطاطِ معروف عصر شاه عباس به‌چشم می‌خورد.
این کتیبه، روی 15 قطعه سنگ سبز رنگ به طول 8 متر و عرض 60 سانتی متر و در 3 ضلع مدخل نصب شده است.
اگر درحال حاضر هم از این کاروانسرا، به‌عنوان یک محل اقامتی استفاده می‌شد، می‌توانستید شب را در حجره‌های سنگی و آجری در دل کویر بگذرانید و از دیدن آسمان صاف و پُرستاره‌ی کویر لذت ببرید. موقعیت بکر این کاروانسرا باعث شده که امروز به محلی برای رصد در کشور به‌شمار برود.
برای دیدن کاروانسرای فلعه خرگوشی کافیست با کلوت همراه شوید.