مکان: کلیسای سنت­ استپانوس

شاخصه: یک از کلیساهای ثبت‌شده در میراث یونسکو

 

شاید به جرأت بتوان یکی از ارزشمندترین جاذبه­های مذهبی ایران را کلیسای سنت استپانوس جلفا دانست. این اثر باشکوه دومین کلیسای مهم ارامنه در ایران است که در جوار رود همیشه خروشان ارس و در دل کوههای شهر مرزی جلفا آرمیده و با زیبایی وصف ناپذیر خود توانسته جایگاه خود را در فهرست میراث جهانی یونسکو تثبیت نماید.

کلیسای سنت استپانوس؛ یادمانی برای نخستین شهید مسیحی

 

کلیسای سنت استپانوس یکی از کلیساهای محبوب مسیحیان است که هرساله هزاران مسیحی و غیرمسیحی از راه­های دور و نزدیک برای دیدن این کلیسا و یا برای برگزاری آداب و آیین‌های مذهبی در این مکان دور هم جمع می‌شوند.

این کلیسای زیبا به نام سنت استپانوس مقدس نام‌گذاری شده است. «سنت استپانوس» یکی از مبلغین دین مسیحیت بود که در سال 36 میلادی در اورشلیم به دست یهودیان سنگسار شد. او را یکی از نخستین شهدای راه مسیحیت دانسته و در دنیا کلیساهای بسیاری را به اسم او نام‌گذاری کرده­اند.

تاریخ دقیقی از احداث این بنا در دست نیست. برخی از محققین بر اساس اسناد موجود، تاریخ تقریبی این بنا را مربوط به سال 649 میلادی دانسته و برخی نیز آن را ساخته‌ی عهد صفویان می­دانند. جالب است بدانیم که این کلیسا، همزاد دیگری در ساحل شمالی رود ارس دارد و این ارتباط گویای وجود حکومتی واحد در دو سوی رود ارس بوده است.

بنای کلیسای سنت استپانوس

 

کلیسای سنت استپانوس در محوطه­ای بسیار زیبا با پوششی از درختان انبوه واقع شده است. دیواری سنگی که یادآور معماری عصر ساسانی است چون قلعه­ای مستحکم اطراف آن را احاطه کرده است. در فرهنگ ارامنه به مجموعه‌ی آثار درون این دژها «وانک» می‌گویند. در میانه‌ی دیوار غربی دروازه‌ای از چوب و آهن قرار دارد که شکوه ویژه‌ای به بنا بخشیده است. مرگ استپانوس، به صلیب کشیده شدن و عروج مسیح از تصاویری است که دیواره‌های خارجی بنا را مزین کرده است.

فضای اصلی کلیسای سنت استپانوس از سه بنای اصلی و چندین بخش فرعی تشکیل شده که نمازخانه، برج ناقوس و اجاق دانیال از فضاهای اصلی این مجموعه به‌حساب می­آیند. در زیر طاق مدخل کلیسا کتیبه­ای وجود دارد که در سال 1245 هجری قمری نگاشته شده است. این کتیبه حکایت از آن دارد که عباس میرزا روستای دره شام را خریده و آن را وقف کلیسا کرده است.

فضای داخلی کلیسا صلیبی شکل است و از سه بخش ایوان، محراب و نمازخانه تشکیل شده است.  

برج ناقوس نیز چسبیده به دیواره‌ی جنوبی کلیسا و روی ایوان دوطبقه­ای بنا شده و وجود گنبد هشت ضلعی هرمی شکلی روی هشت ستون سرخ‌رنگ زیبا، جذابیت آن را چندین برابر کرده است.

گفته می­شود این برج در زمان «عباس میرزا نایب السلطنه» بازسازی شد. روایتی وجود دارد که  ناقوس این کلیسا که برای مرمت به کشور ایتالیا برده شد، هرگز بازنگشت.

این اثر زیبا در سال 86 در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسید و اثر دیگری از سرزمین ایران را در میان میراث جهانی جاودانه کرد.

کلیسای سنت استپانوس در کجا قرار دارد؟

برای دیدن کلیسای سنت استپانوس باید به استان آذربایجان شرقی و شهر مرزی جلفا برویم. این بنای ارزشمند در دل کوه‌های شهر مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان و در ارتفاعات ماغارد بنا شده و با طبیعت زیبا و معماری شگفت‌انگیز خود خاطره‌ای ماندگار در ذهن هر مسافری برجا خواهد گذاشت.

برای سفر به خطه‌ی آذربایجان همسفر با کلوت می‌شویم در تور ارسباران.