بازار تبریز؛ بزرگترین بازار سرپوشیدهی جهان
بدون شک یکی از جذابترین بخشهای سفر، گشتوگذار میان بازارهای رنگارنگ و آشنایی با سوغاتیهای هر منطقه است. حال اگر این مکان از ارزش معماری برخوردار باشد و بهخاطر همین ویژگی شهرتی جهانی هم داشته باشد دیگر نمیتوان از دیدن آن گذشت. لذت قدمزدن زیر دالانهای پرآوازهی بازار تبریز از جذابیتهای سفر به این شهر و بازدید از بازار بزرگ تبریز است.
بازار تبریز در بخش مرکزی شهر تبریز قرار دارد. این سازهی باشکوه، از شمال به رودخانهی میدان چای، از شرق به مجموعهی عالی قاپو و از غرب به مسجد جامع محدود میشود. رودخانهی میدان چای این بازار را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده که قسمت جنوبی، قسمت اصلی بازار محسوب میشود.
بازار تبریز با طولی حدود یک کیلومتر، 6500 حجره، 20 راسته، 35 سرا، 11 دالان و 25 تیمچه را در خود جای داده است. این بازار همچنین دارای مسجد، مدرسه، کاروانسرا و حمام بوده و 40 نوع صنف مختلف در آن مشغول به داد و ستد هستند.
در این بازار آثار ارزشمند و اصیلی چون، محصولات چرمی، فرشهای دستبافت، ادویهجات محلی و انواع شیرینیها و تنقلات سنتی به فروش میرسد و آثار و محصولات مدرن و الکترونیکی در آن جایی ندارند.
راستهی قیصریه و تیمچهی مظفریه از زیباترین راستهها و تیمچههای ایران هستند که در این بازار قرار دارند.
نگاهی به گذشتهی بازار تبریز
بازار تبریز در گذشته در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و دروازههای آن حکم دروازههای اصلی شهر را داشتند. این بازار در گذشته یکی از مکانهای اصلی صادرات ابریشم بوده است.
کهنترین مطالبی که در آن به بازار سرپوشیدهی تبریز اشاره شده به قرن چهارم هجری قمری بازمیگردد؛ اما از دورهی سلجوقی نام این بازار بر سر زبانها افتاد و در دورهی ایلخانی به شهرت رسید. چرا که ایلخانیان تبریز را بهعنوان پایتخت خود برگزیدند و بازار تبریز بهعنوان یکی از سه بارانداز اصلی، در سرتاسر جادهی ابریشم به رونق چشمگیری دست یافت.
رونق این بازار تا عصر صفوی ادامه داشت و بهعنوان یکی از پایگاههای داد و ستد در کشور همچنان فعال بود. اما گذشت زمان نه تنها ارزش و جایگاه این بنا را کم نکرد بلکه آن را افزایش داد. در دورهی قاجار نیز بازار تبریز به دلیل ولیعهدنشینی و نزدیکی به اروپا یکی از پایگاههای اصلی داد و ستد بین ایران و اروپا شد.
در این دوران بالابودن مبادلات موجب شد که یک چهارم از حجم تجارت کلی ایران سهم بازار تبریز شود. این دالان تودرتوی آجری در سال 1258 توانست عنوان پایگاه اصلی معامله با آسیای میانه را بهدست آورد.
آسیبهای بازار تبریز در طول تاریخ
این بنا طی سالهای سال، آسیبهای بسیاری متحمل شد و در دورههای مختلف مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و هر بار بخشهایی از آن کم و یا به آن اضافه شد. یکی از سختترین آسیبها، زلزلهی سال 1158 هجری شمسی بود که بنای بازار را کاملاً ویران کرد؛ اما به همت معماران ماهر در اواخر دورهی زند و اوایل قاجار و به فرمان حاکم وقت تبریز، مجدداً بازسازی شد. آخرین آسیب نیز آتش سوزی مهیب در سال جاری (1398) بود که موجب شد بخشی از این بازار ویران شده و 100ها مغازه در این آتشسوزی از بین بروند.
چگونه به دیدن بازار تبریز برویم؟
برای دیدن این شاهکار مشهور جهانی باید راهی استان آذربایجان شرقی شده و به شهر تبریز برویم. بازار بزرگ تبریز وسط شهر قرارگرفته و از مسیرهای مختلفی چون خیابان جمهوری و دارایی میتوان به آن دسترسی پیدا کرد.
با کلوت در تاریخ، سفر کنید و گنجینههای طبیعی و تاریخی ایران زمین را بشناسید.