مکان: شهر یئری

شاخصه: قبرستانی مرموز و باستانی

در استان اردبیل و در حوالی مشکین­شهر، منطقه­ای باستانی وجود دارد که به شهر یئری معروف است. در نیایشگاه این منطقه، سنگ افراشته­هایی با نقش انسان به‌دست آمده که تصویر دهان بر روی چهره‌ی آن‌ها حکاکی نشده است. قدمت بالای این منطقه و راز سنگ افراشته­های بدون دهان، این منطقه را به یکی از اسرارآمیزترین محوطه­های باستانی ایران تبدیل کرده است.

با کلوت همراه باشید تا با این منطقه‌ی مرموز بیشتر آشنا شویم.

آشنایی با شهر یئری

شهر یئری منطقه­ای باستانی با وسعتی حدود  400 هکتار کنار رودخانه‌ی قره­سو است که سال‌هاست اسرار عجیبی را در دل خود حفظ کرده است. این محوطه‌ی باستانی وسیع، نخستین بار در سال 1978 توسط فردی به‌نام «چارلز برنی» مورد شناسایی قرار گرفت و طی چند فصل حفاری، سه بخش شامل: دژ (قلعه)، نیایشگاه و قوشاتپه در آن شناسایی شد.

در نخستین کاوشها تعدادی قبر متعلق به عصر آهن و سفالهایی مربوط به دوره مس و سنگ کشف شد و قدمت سکونت در این منطقه را ارتقاء دارد. از شهر یئری تعدادی سنگ شیشه نیز کشف شد که احتمالا برای بریدن سنگهای سخت از آنها استفاده می شده است. کشف بقایای قلعه، معبد، شهری متروک، ظروف سفالی، پلاکهای طلایی و مفرغی و اشیاء زینتی از کشفیاتی بود که در فصول بعدی حفاری به دست آمد و ترتیب زندگی انسان را در این منطقه از حدود 7 هزار سال قبل از میلاد تا دوره اورارتوئیان به صورت متوالی مشخص نمود.

سنگ افراشته های مرموز شهر یئری

در میان کشفیات این منطقه از نیایشگاه اصلی شهر یئری تعداد زیادی سنگ افراشته با ارتفاع گوناگون بدست آمد. تعداد این اجرام زیبای سنگی که در حدود 280 عدد بودند، بین 35 سانتی متر تا دو متر و 25 سانتی متر متغیر است. علیرضا هژبری یکی از باستان شناسانی بود که در سال  1382 در این منطقه به کاوش پرداخت. به عقیده وی این آثار ارزشمند متعلق به عصر آهن دو بوده و همگی به دنبال هم در بخش معبد( نیایشگاه) از زیر خاک کشف شده­اند.

سنگ افراشته­های کشف شده از این محوطه همگی دارای چشم، بینی، مو، دست و کمربند بوده و ویژگی مشترک همه آنها نداشتن دهان است. در برخی منابع نیز ذکر شده که تنها یک مجسمه دارای دهان یافت شده که دارای جنسیت زنانه می­باشد.

به عقیده برخی از محققین، این آثار بسیار منحصر به فرد است و تنها مکان مشابهی در ترکیه و آذربایجان وجود دارد که از نظر تعداد آثار در رده بسیار پایین­تری از شهر یئری قرار دارند.

وضعیت سنگ افراشته­های شهر یئری

با وجود ارزش و اهمیت بالای این آثار، متاسفانه این منطقه مورد بی­مهری قرار گرفته و از زمان کشف این منطقه تا به امروز آسیب­های بسیاری را طی سالها بی­توجهی متحمل شده است. گردباد، طوفان، سرما و یخبندان، گلسنگها و در مجموع نداشتن حفاظت صحیح، بخش زیادی از این آثار را به نابودی کشاند.

این منطقه یکی از وسیعترین مناطق باستانی استان اردبیل بوده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در حال حاضر تمهیداتی اساسی برای حفظ و نگهداری این آثار ارزشمند در دست اقدام است.

چگونه به دیدن محوطه باستانی شهر یئری برویم؟

اگر علاقه­مند به دیدن این محوطه باستانی و سنگ افراشته­های زیبای آن هستید باید راهی شمال­ غربی ایران شویم. این محوطه در نزدیکی روستای پیرازمیان در 35 کیلومتری شرق مشکین شهر و در حوالی رودخانه زیبای قره­سو جای گرفته و روایتگر بخشی از تاریخ و هنر ارزشمند ایران است.

برای بازدید از شهر یئری همسفر با کلوت می‌شویم در تور خیاو و مشکین شهر.