مکان: شیروان دره‌سی
شاخصه: درهای شگفتانگیز در دامنه‌ی سبلان
در 20 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر و در نزدیکی لاهور واقع در دامنه‌ی جنوبی کوه سبلان، درهای بس عمیق و هولناک به نام «شیروان دره‌سی» وجود دارد که مجموعهای بینظیر از اشکال فرسایشی و دیوارهای صخرهای همراه چشمهها، آبشارها، صخرهها و غارهاست. طول این دره 12 کیلومتر بوده و در امتداد جنوب لاهور تا آت گولو مساحتی حدود 75 کیلومترمربع را دربرمیگیرد. این دره‌ی بکر و شگفتانگیز حاصل فرسایش رسوبات آذرآواری آتشفشان سبلان طی چندین هزارسال است که منجربه ایجاد حیرت‌انگیزترین اشکال زمین شناختی و ژئوتوریسمی در این منطقه شده است، به‌گونهای که آدمی تصور میکند تندیسهایی از انسان در میان سنگ‌ها حکاکی شده باشد.
شیروان دره‌سی از نمونههای ارزشمند زمین شناسی و ژئومورفولوژی ایران، به‌حساب می‌آید و تلاش‌هایی برای ثبت جایگاه این دره به‌عنوان دومین ژئوپارک خاورمیانه در سازمان یونسکو درحال انجام است. شیروان دره سی همه ساله جمع کثیری از طبیعت‌گردان، علاقه‌مندان به زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی و صخره‌نوردان را به سوی خود جلب میکند.
جاذبه‌ها و دیدنیهای شیروان دره سی
از جمله جاذبههای شیروان دره سی، آبگرم معدنی شابیل سویی است که در مسیر ورودی اصلی این دره واقع شده است. علاوهبرآن آبشاری با ارتفاع 40 متر در این محل قرار دارد که برای رسیدن به دره باید از یک سمت آن به پایین صخره نوردی کرد. پس از گذر از آبگرم شابیل، دشتی وسیع ظاهر میشود که گفته میشود محل رویارویی سپاه اشکانیان و رومیان بوده است و به «هوشنگ میدانی» یا «میدان اشک» معروف است. پس از آن دره‌ی عمیق و هولناک شیروان سی با دیوارهای تیز و خشن در برابر دیدهها خودنمایی میکند. شاخصترین ویژگی شیروان دره سی نیز وجود همین اشکال و ستونهای فرسایشی حیرت انگیز است که منظرهای زیبا و درعین‌حال خشن را در سرتاسر دره ایجاد کردهاند. بدون شک وجود این اشکال از جمله دلایل اهمیت و شهرت این دره در نزد گردشگران و پژوهشگران به‌شمار میرود.
در میان این صخرهها برخی دارای شهرت تاریخی هستند. از بین این صخرهها، صخرهای معروف به صخره‌ی «نادرباخان» قرار دارد که گفته میشود وی پیش از تاج‌گذاری سری به این دره‌ی هولناک زده و به همین علت آن را صخره نادرباخان نامیدهاند. علاوهبرآن، در نزدیکی نادرباخان دو دریاچه‌ی آت گولی و جیران گولی قرار دارند که زیبایی این دره را دو چندان کردهاند. از میان این دو دریاچه دریاچه‌ی آت گولی محل پرورش ماهیان و برگزاری گاه‌به‌گاه جشنواره‌ی ماهی‌گیری است.
وجود آبشارهای دوقلوی شیروان از دیگر جلوههای بینظیر این زیستگاه طبیعی به‌شمار میرود. این آبشارها در پایین دره قرار دارند و برای رسیدن به آن‌ها باید باید از مسیری لغزنده و به کمک طناب حرکت کرد. این دو آبشار زیبا در فصل بهار هم‌چون معجزهای متولد شده و بازدیدکنندگان را به ضیافت چشمههای پرآب و جوشان خود دعوت میکنند. اما زمستان که میشود سطح این آبشارها را قندیلهای زیبای یخی کاملاً میپوشانند، گویی به خواب زمستانی فرو میروند و یکی دیگر از بیبدیل‌ترین مناظر طبیعی را به وجود میآورند.
طبیعت وحشی و درعین‌حال رام دره‌ی شیروان سی علاوه بر زیباییهای خیره‌کنندهاش یکی از مهمترین زیستگاههای حیات وحش ایران به نام «زیستگاه موویل» است که در جنوب مشکین شهر و غرب کوههای سبلان واقع شده است. این زیستگاه، پناهگاه دائمی برخی از گونه‌های ارزشمند جانوری مانند خرس قهوه‌ای، گرگ، روباه، قوچ، خرگوش، کبک دری و شماری از پرندگان شکاری و لاشخور است.
بهترین زمان سفر به شیروان دره سی
آب و هوای شیروان دره سی تحت تاثیر کوههای سر به فلک کشیده‌ی سبلان قرار دارد. بهترین زمان سفر به این منطقه‌ی بکر و تماشایی در بهار و تابستان است. در این فصل آب و هوای منطقه معتدل بوده و بسیار خنک و مطبوع است.
برای سفر به شیروان دره سی همسفر با کلوت راهی تور خیاو و شیروان دره می‌شویم.