مکان: ارگ گوگد
شاخصه: ارگی خشتی در مجاورت جاده‌ی ابریشم
ارگ گوگد دومین بنای خشتی و همچنین یکی از زیباترین ارگ‌های حال حاضر ایران است که توانسته در سال‌های مختلف پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط جهان باشد. ارگ درواقع به‌معنی قلعهای کوچک خشتی‌ست که برای زندگی و استراحت فرمانروایان در نقاط مختلف کشور بنا می‌شده است. ازاین‌رو این ارگ‌ها از اهمیت بسیار خاصی برخوردار هستند و بر اساس شرایط زمانی و مکانی کاربردهای مختلفی را نیز داشته‌اند.
مختصات مکانی ارگ گوگد
اگر از شهر اصفهان فاصله بگیرید و به غرب سفر کنید، در فاصله 156 کیلومتری شمال غربی اصفهان و در کنار شهری به‌نام گلپایگان می‌توانید ارگ گوگد را مشاهده کنید. همچنین می‌توان گفت که طبیعت اطراف این ارگ و شهر گلپایگان از زیباترین و بکرترین مناظر طبیعی ایران است که مناظر بسیار شگفت‌انگیزی را در خود جای‌داده است.
قدمت و تاریخ ارگ گوگد
ارگ گوگد دومین بنای خشتی ایران است که زمان ساخت آن به بیش از 4 قرن می‌رسد. اسناد بسیاری در مورد زمان ساخت و یا سازنده‌ی اولیه آن موجود نیست و تنها اطلاعات باقی‌مانده از این ارگ مربوط به سندی با بیش از 130 سال قدمت است. از اطلاعات موجود در این سند می‌توان فهمید که ارگ گوگد به دستور فردی به نام علی‌خان بختیاری به‌عنوان مهریه‌ی همسرش ساخته‌شده است و پس از آن این ارگ به نام «ارگ علیخانی» نیز معروف شده است.
مشخصات و اطلاعات کامل ارگ گوگد
ارگ گوگد دارای ابعاد بیش از 70 در 70 متر و با مساحت بیش از 5000 هکتار بناشده است. این بنا دارای 4 برج اصلی در اطراف دیوارهاست و برخی از بخش‌های این ارگ به‌صورت دوطبقه طراحی‌شده است و ستون‌ها بیش از 2.5 متر ارتفاع دارند. رنگ سرخ زیبای دیوارها و برج‌هایی با ارتفاع 12 متر توانسته زیبایی این ارگ را دوچندان کند.
سوراخ‌های بسیاری در دیواره‌ی ارگ گوگد وجود دارد که از آن به‌عنوان یک سیستم هشدار استفاده می‌شده است و در این لانه‌ها کبوتران بسیاری در حال زندگی بودند و با دیده شدن دشمن و فرار آن‌ها، افراد داخل ارگ می‌توانستند به‌راحتی در مورد موضوعی آگاهی داشته باشند. همچنین یک چاه بزرگ در قسمت شرقی ارگ گوگد وجود دارد که از آن برای روزهای سخت کم‌آبی و محاصره استفاده می‌شده است.
این ارگ در وسط خود دارای یک فضای بسیار باز است که معماری آن را تا حدود بسیاری شبیه کاروانسراها کرده است. همچنین این ارگ در بسیاری از بخش‌های خود دارای دوطبقه است که نشان‌دهنده‌ی نظام طبقاتی است و مشخص می‌کند که افرادی که دارای مقام بالایی هستند در طبقات بالا و افراد فرودست در طبقات پایینی جای می‌گرفتند.
این بنای بسیار زیبا یکی از جاذبه‌های گردشگری و دیدنی شهر گلپایگان است. باید گفت ارگ گوگد که در کنار جاده ابریشم قرار دارد، توانسته در سال‌هایی که صلح در کشور حاکم بوده است به‌عنوان استراحتگاه بسیاری از تجار تبدیل شود و از این‌رو در طول سال‌های عمر خود با تغییر حالت‌های کاربری به یکی از معروف‌ترین ارگ‌های ایران تبدیل شود.
در بسیاری از حملات و جنگ‌هایی که در این ارگ رخ داده، درب شمالی آن به شاه‌نشین معروف بوده است که در هنگام جنگ‌ها و آتش‌سوزی‌ها بسیار مورد حمله قرارگرفته است و به همین منظور و با ایجاد نمای زیبا داخل محیط ارگ گوگد، یک حوض بزرگ برای خاموش کردن آتش در کنار این درب ایجاد شده است که زیبایی این بخش را نیز دوچندان کرده است.