مکان: آسبادهای نشتیفان

شاخصه: سازه‌های آسیاب بادی کهن

 

قدمت ساخت آسبادهای نشتیفان در شهر خواف از توابع خراسان رضوی به 6 قرن پیش بازمی‌گردد. وزش باد کافی در این منطقه موجب ساخت سازه‌های آسیاب بادی شدند که بعدها به آسباد شهرت پیدا کردند. در گذشته‌های دور برای تهیه‌ی آرد و تبدیل غلات به بلغور از سازه‌های آسیاب بادی استفاده می‌کردند.

 آسبادهای نشتیفان و دیگر آسبادهای مشابه، قدمتی دیرینه در ایران دارند. چرا که به‌گواه تاریخ ابتدا ایرانیان بودند که از این سازه‌ها به نفع امور خود استفاده می‌کرده‌اند. آسبادهای نشتیفان یکی از جاذبه‌های گردشگری هستند که به دوران پیش از ورود اسلام منتسب می‌شوند. اگر قصد تماشای این سازه‌ها ‌را از نزدیک داشته باشید باید همسفر با کلوت به خراسان رضوی و شهرستان خواف بروید.

 

تاریخ و علت ساخت آسبادهای نشتیفان

 

وزش باد در منطقه‌ی مذکور باعث شکل‌گیری آسبادهای نشتیفان شده است. وزش بادهای شدید 120 روزه‌ی معمول در این منطقه آن ‌را به مرکز مهمی برای ساخت آسباد (یا همان آسیاب بادی) تبدیل کرده است. در مورد تاریخ ساخت این آسیاب‌های بادی حدس و گمان فراوان است.

عده‌ای تاریخ ساخت را قبل از ورود اسلام به ایران می‌دانند و عده‌ای دیگر از مورخین معتقدند که این سازه، حتی قبل از پیدایش مسیحیت ساخته و استفاده می‌شده است. با این‌حال آن‌چه که تا امروز از این آسباد باقی مانده، نشان از دانش مردمان ایرانی در آن زمان و به خدمت گرفتن هوشمندانه‌ی عناصر طبیعی برای رفع امور روزمره بوده است.

آسبادهای نشتیفان در اوقاتی که وزش باد شدت کمتری به‌خود می‌گرفته از نیروی آب موجود در رودخانه برای حرکت استفاده می‌کرده است. جالب است بدانید نام نشتیفان از ترکیب دو کلمه «نش» به معنای نیش و «تیفان» به‌معنای وزش طوفان و بادهای شدید گرفته شده است.

 

چرا آسبادهای نشتیفان قابل توجه هستند؟

 

تعداد آسبادهای نشتیفان حدوداً 4 مورد است و شیوه‌ی عملکرد آن‌ها با دیگر آسیاب‌های بادی موجود در دنیا متفاوت است. این آسبادهای جالب و قدیمی براساس اهرم کار می‌کنند. یعنی به گونه‌ای که بدون دخالت خاصی از حرکت ایستاده و سنگ‌های آسیاب آن می‌توانند در زمان لازم، کار را متوقف کنند. عدم تولید آلودگی محیطی و کارکرد خاص آن‌ها با توجه به قدمت ساختشان، بسیار جالب توجه است.

آسبادهای نشتیفان همچنین از سال 2018 در انتظار ثبت جهانی یونسکو هستند. این آسیاب‌های بادی شگفت‌انگیز در بسیاری از روزهای سال پذیرای گردشگران خارجی و داخلی فراوانی هستند که برای دیدن این عظمت و شکوه تاریخی به خواف می‌روند.

 

سفر به خواف و تماشای آسبادهای نشتیفان

 

اگر قصد سفر به آسبادهای نشتیفان را داشته باشید بهتر است در اردیبهشت یا فصل پاییز برنامه‌ی سفر خود را تنظیم کنید. چرا که این زمان بهترین انتخاب برای بازدید از این جاذبه‌ی توریستی مهم است. طبیعت نیمه کویری این منطقه، آب و هوایی بسیار گرم را در ماه‌های تیر و مرداد رقم می‌زند.

پس بهتر است در فصول خنک‌تر برای بازدید اقدام کنید. به‌عنوان مثال شهریور یا ابتدای بهار بهترین انتخاب محسوب می‌شوند. سفر به این روستا برای دیدن آسیاب‌های بادی معروف آن، در فصل بهار با توجه به آیین و آداب و رسوم جالب مردم این منطقه، آن‌را به سفری به یاد ماندنی تبدیل خواهد کرد. برای رسیدن به این آسبادها باید از خراسان رضوی، به‌سمت شهرستان خواف و سپس روستای نشتیفان حرکت کنید. این شهرستان در جنوب غربی شهر مشهد و با فاصله 250 کیلومتری از آن قرار دارد.