حافظیه

1403/01/09


xx بازدید

مکان: حافظیه

شاخصه: آرامگاه شاعر و عارف ایرانی حافظ

در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن عارفی آرمیده است که سال­هاست با غزل­هایش آرام جان دل­ها شده است. خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی، ملقب به حافظ، شاعر و عارف نامدار ایرانی که در سال 727 هجری قمری چشم به جهان گشود و در سال 792 هجری قمری چشم از جهان فروبست. حافظیه سالیان سال است که مردم فراوانی را از گوشه گوشه‌ی ایران و از سراسر دنیا فرا می­خواند و در برخی سال­ها بیشترین آمار بازدیدکنندگان را داشته است؛ همان‌طور که خود حافظ پیش‌بینی کرده که مرقدش زیارتگاه خواهد شد:

                       بر سر تربت ما چون گذری، همت خواه                 که زیارت­­گاه رندان جهان خواهد شد

مساحت حافظیه 2 هکتار بوده و شامل دو بخش شمالی و جنوبی است و این بخش­ها توسط تالاری از یکدیگر جدا شده­اند. به‌غیر از این دو صحن، مجموعه‌ی آرامگاه حافظ شامل دو بخش شرقی و غربی نیز می­شود که بخش شرقی آرامگاه، خاندان معدل (از خانواده­های سرشناس شیراز) و بخش غربی آرامگاه، خاندان قوام (از حاکمان فارس در زمان قاجار) است. این مجموعه 4 درب ورودی- خروجی دارد که درب اصلی در سمت جنوب آن، دو درب غربی و یک درب در سمت شمال شرق مجموعه است.

صحن جنوبی حافظیه

درب جنوبی، محل ورود بازدید­کنندگان است. از درب جنوبی که وارد می­شوید، گویی وارد قطعه­ای از بهشت شدید؛ درختان سرو بلند در دو طرف باغچه­ای طویل و زیبا با گل­هایی رنگارنگ و چشم نواز دل‌ربایی می­کنند و حال و هوای شما را برای ورود به صحن جناب لسان الغیب آماده می­کنند.

دو نارنجستان بزرگ در شرق و غرب حیاط وجود دارد که زیبایی این قسمت را دو چندان کرده است، به خصوص در بهار که عطر بهارنارنج هوش از سر بازدید­کنندگان می­برد و دو حوض بزرگ 32 متری در دو طرف که عناصر طبیعت را در این باغ کامل می­کند. بعد از گذر از این باغ مصفا به یک ایوان می­رسید که 20 ستون دارد؛ ایوانی به سبک تالارهای هخامنشی، که 4 ستون اصلی آن در زمان کریم خان ساخته شده است و 16 ستون دیگر در زمان پهلوی به آن اضافه شده است.

 

صحن شمالی حافظیه

بعد از گذر از این رواق وارد بخش شمالی حافظیه می­شوید؛ جایی که مقبره‌ی حافظ خود­نمایی می­کند، گنبدی فیروزه فام که به کلاه صوفیان شبییه است، بر فراز هشت ستون، بر زمینی دایره وار؛ جایی که فرصت مناسبی است که تفألی به دیوان این شاعر بزرگ زد و از نصیحت­های نهفته در ابیاتش کمال بهره را برد. در زیر گنبد، کاشی­های رنگی معرق، هنرمندانه کار شده است که شما را وسوسه می‌کند تا دقایقی سر به بالا بگیرید و از این اثر هنری لذت ببرید. در قسمت جنوبی این محوطه دو حوض بزرگ با باغچه­هایی اطراف آن، قرار دارد. اطراف محوطه هم باغچه­های فراوانی با کاج و سرو­های بلند و  درختان نارنج به چشم می­خورد. دیوار­هایی از مرمر در این قسمت قرار دارد که غزل­هایی از حافظ با خط امیرالملک حاج میرزا عبدالحمید ملک الکلامی کردستانی، بر روی آن نوشته شده است. در قسمت شمالی، ساختمان­های دیگری مثل حافظ شناسی، کتابخانه، فروشگاه محصولات فرهنگی و سنتی و چایخانه سنتی قرار دارد.

 

نگاهی به تاریخچه­ی ساخت و مرمت حافظیه

در سال 856 هجری قمری حدود 65 سال پس از وفات حافظ، شمس الدین محمد یغمایی، وزیر میرزا ابوالقاسم گورکانی؛ حاکم فارس، عمارتی گنبدی شکل بر فراز مقبره‌ی حافظ بنا کرد و در جلوی این عمارت، حوض بزرگی ساخت که از آب رکن آباد پر می­شد. سپس در زمان حکومت شاه عباس صفوی و نادر شاه افشار مرمت شد. کریم خان زند بارگاهی بر مقبره‌ی حافظ ساخت و بر تربتش سنگی مرمرین قرار داد. بعد از آن در دوره­های قاجار و پهلوی و جمهوری اسلامی نیز این بنا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

هر چه از زیبایی­های بارگاه این شاعر عالی مقام گفته شود باز هم جای هزاران توصیف خالی است.