مکان: سازههای آبی شوشتر
شاخصه: مجموعه‌ای منظم و عظیم از سازههای آبی به‌جامانده از ایران باستان
سازههای آبی شوشتر، مجموعه‌ای به‌هم پیوسته از پل، بند، آسیاب، آبشار، کانال و تونل‌هایی عظیم برای هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند؛ مجموعه‌ای عظیم و خلاقانه که شاهکاری تاریخی از ایران باستان به‌شمار می‌رود. این سازههای شگرف از اواخر دوران هخامنشی تا ساسانی، برای استفاده‌ی بهینه از آب ساخته شده‌اند.
در سفرنامه‌ی «مادام ژان دیولافوآ» باستان‌شناس نامدار فرانسوی، از این محوطه به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه‌ی صنعتی قبل از انقلاب صنعتی یاد شده است. با تشکیل پایگاه سازههای آبی و گسترش فعالیت‌های پژوهشی پیرامون این سازه‌ها، ابتدا پرونده‌ی مجموعه‌ی آسیاب‌های شوشتر که سال‌ها در لیست پیشنهادی ثبت جهانی ایران قرار داشت گردآوری شد. اما به پیشنهاد و نظر کارشناسان میراث جهانی یونسکو، مبنی بر اینکه محوطه‌ی آسیابها تنها بخشی از مجموعه‌ی به‌هم پیوسته‌ی سازههای آبی در شوشتر است؛ تهیه‌ی پرونده‌ی منظومه‌ی آبی شوشتر در دستور کار قرار گرفت.
این پرونده، پس از تکمیل در رقابتی موفقیت‌آمیز با آثار پیشنهادی دیگر، از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور به‌عنوان دهمین اثر ایران به کمیته‌ی میراث جهانی یونسکو ارائه شد. سرانجام در نشست سالانه‌ی اعضای این کمیته در ژوئن ۲۰۰۹ برابر با تیرماه ۱۳۸۸ در شهر سویل اسپانیا، این پرونده با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره‌ی ۱۳۱۵ به ثبت رسید.
بند شرابدار در جنوب شوشتر و روی شاخه‌ای از نهر داریون موسوم به نهر رقت به‌صورت شرقی و غربی قرار گرفتهاست. این سازه را بین دو بنای آبی مهم «پل بند لشکر» و «پل بند ماهی بازان» شاهدیم که در ضلع جنوبی آن قسمتی از حصار شهر قرار گرفتهاست. این پل بند با شماره ۴۲۱۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاست. متون تاریخی بسیاری از وجود قلعه‌ی سلاسل و نهر دارا یا داریوش شوشتر حکایت می‌کنند که این موضوع، آبادی شوشتر را در دوران هخامنشی اثبات می‌کند. از دوران اشکانیان نیز باستان‌شناسان، اشیا و سفالهای بسیاری در محدوده‌ی شهر شوشتر کشف کرده‌اند. اما شوشتر در زمان ساسانیان از شهرهای مهم ایران بوده و توجه حکومت را تاحد زیادی به خود معطوف کرده‌است. به‌گونه‌ای که والرین امپراتور روم (معروف به قیصر روم) را که شاپور اول ساسانی اسیر کرده بود؛ مامور به آبادی و عمران شوشتر می‌کند و بنا یا تجدید بنای سد شادروان را به او می‌سپارد.
سدها، پلها، آسیابها و کانالهای بسیاری از دوران ساسانی در شوشتر به یادگار مانده‌است که مجموعه‌ی سازههای آبی شوشتر بزرگ‌ترین موزه‌ی آبی دنیا نامیده می‌شود.
تلفیق هنر و صنعت و شکوه به‌جامانده از ایران کهن، انگیزه‌ای قوی برای سفر به خوزستان و بازدید از این شاهکار کم‌نظیر خواهدبود.