قلعه فلک الافلاک
قلعهی فلک الافلاک، قلعه‌ای زیبا و مستحکم است که هنوز و پس از سال‌ها در سرزمین زاگرس میانی و در مرکز شهر خرم‌آباد، هم‌چون نمادی از تاریخ و شکوهِ فرهنگ مردمان این دیار، خودنمایی می‌کند. نام قلعه در لغت به معنای «آسمانِ آسمان‌ها» است. از این قلعه در متون تاریخی با نام‌های متفاوتی چون: دز بر، سابر خاست و شاپور خواست نیز یاد شد‌‌‌هاست؛ اما نام فلک الافلاک از دورهی قاجار تاکنون روی آن باقی مانده است.
برخی صاحب نظران، بنای آن را به دورهی «شجاع‌الدین خورشید»، سر سلسله‌ی اتابکان لر کوچک، نسبت داده‌اند؛ اما وجود لایه‌های متعلق به دورههای مختلف تاریخی در این تپه‌ی باستانی و نیز اهمیت سوق الجیشی و جایگیری آن در مسیر راههای شمال به جنوب و شرق به غرب کشور پهناور ایران، بیانگر آن است که تاریخ ساخت بنا به دورههای تاریخی بسیار قدیمیتر، از جمله دورهی ساسانیان برمیگردد. وجود ملحقاتی که بعدها، از جمله در دورهی اتابکان، در بنا مشاهده میشود، تایید کنندهی این موضوع است.
براساس مستندات تاریخی، بارویی خشتی و دولایه گرداگرد این قلعه وجود داشته که دارای 12 برج بوده است و به‌همین دلیل بین مردم هنوز از این قلعه با نام «دوازده برجی» یاد میشود. اما امروز متأسفانه به‌دلیل تخریب ناشی از عوامل طبیعی و انسانی، تنها 8 برج باقی مانده و مساحت قلعه حدود 5300 متر مربع است. دو حیاط بزرگ و راهروهایی که آنها را به هم متصل میکنند، تالارها و اتاقها، مجموعهای از فضاهای داخلی قلعه را تشکیل میدهند. ارتفاع بلندترین برج قلعه از سطح تپه حدود 5/22 متر است که تسلط و دید کافی نسبت به نقاط اطراف را تا دور دست‌ها فراهم میکرده است. وجود برجها بیانگر آن است که قلعه، کاربرد حکومتی و نظامی نیز داشته است. در دامنهی شمالی تپه، چشمهی پُرآبی با نام چشمهی گلستان جاری‌ست که هم‌چنان یکی از منابع آب شهر به‌شمار میرود. در زمانهای گذشته نیز آب مصرفی قلعه توسط چاهی 40 متری تامین میشد.
در سال 1349 ارتش، این بنای تاریخی را در اختیار وزارت فرهنگ و هنر سابق گذاشت؛ این وزارت پس از آن‌که قلعه به شماره‌ی 883 در فهرست آثار تاریخی ملی ایران ثبت شد، موزه‌ی مردم شناسی را به‌منظور معرفی فرهنگ مردم لُر، در آن راه‌اندازی کرد. اکنون علاوه‌بر مردم‌شناسی، موزه‌ی باستان‌شناسی نیز در این مجموعه فعال است که در آن آثار کشف‌شده از سایت‌های تاریخی استان لرستان در معرض نمایش گذاشته میشود.
اینک قرن‌ها از آن زمان گذشته است؛ چه بسیار فرمانروایانی که آمدند و عزل یا سرکوب شدند، چه بسیار رُعایایی که گاه ظلم و گاه آرامش را تجربه کردند و چه شهرها و آبادی‌هایی که نابود و بازسازی شدند؛ همه و همه تنها یک شاهد ماندگار دارند و آن قلعهی کنونی فلک‌الافلاک بوده که مظهری از تاریخ ماندگار این دیار است. بازدید از این قلعهی زیبا در سفری همراه با کلوت، خاطره‌انگیزترین لحظه‌های زندگی را رقم خواهد زد؛ تماشای بنایی تاریخی که شاهد قرن‌هایی پر تب و تاب بوده و امروز نمادی از تاریخ زنده‌ی تمام روایت‌هایی‌ست که به آن اشاره شد.