مکان: پل گاومیشان
شاخصه: پلی تاریخی روی رودخانهی سیمره در ایلام
پل گاومیشان روی رودخانهی سیمره و در محل برخورد با رود کشکان در استان ایلام ساخته شده است. «محمد علي ساكي»، وجه تسميهی آن را برگرفته از كلمهی «گو ميشه» يعني محل پرورش گاوميش ميداند و «سراورل استين» نام اوليهی اين پل را «گاماسا» برگرفته از دو کلمهی «گا» بهمعنی گاو و «ماس» بهمعنای ماهی ميداند. ازطرفی، مردم محلی هم معتقدند كه گاوميش نر در قديم، جفت خود را گم ميكند و در پي يافتن آن، تمامي دره ها و غارها را زیرپا میگذارد و سرانجام آن را در غاري در اين محدوده پیدا میکند. به همین دلیل این منطقه را «گاوميشو» ناميدهاند.
«سیف الله کامبخش فرد» دربارهی این پل میگوید: بقایای اولیهی پل مربوط به دوران ساسانی است. قوسهای جناقی آجری و سایر تعمیرات این پل، نشان از تعمیرات پل در دورههای بعدی دارد.
از پنج چشمهی بزرگ تشکیل دهندهی این پل، اکنون فقط یک پل باقی است که اگر همچنان با قهر طبیعت و بی توجهی مسئولان و گردشگران روبرو شود بهزودی با تخریب کامل پل مواجه میشویم. این پل، سازهای فنی و حرفهای است که به پل شادروان در شوشتر شباهت دارد و احتمالا با این پل، هم دوره است.
مصالح اصلي پل، سنگ و ملات آن گچ است و در سقف طاقها از آجر استفاده شده است. طاقهاي جناغي، دالانها و راهروها همگي از آجرهايي به ابعاد 25 در 20 سانتيمتر ساخته شدهاند. نماي داخلي پل هم بهوسيلهی ملات گچ، مزين شده است. اين پل، طاقچههاي مسدود و باز و موجشكنی دارد كه بهوسيلهی راهروها با چند پله بههم متصل ميشوند. وجود پله ميان دالانِ ستون مياني، بيانگر این موضوع است كه اين پل فقط يك پل ارتباطي نبوده بلکه راهروهاي داخلي و پلكان و پل نشان میدهند که هنگام عبور از آن بهعنوان سرپناه هم استفاده ميكردهاند. «سِر هنري راولينسون» در سفرنامهی خود اینطور مينويسد: پلي كه هماكنون روي سيمره قرار دارد يكي از بهترين پلهاي ايران است و آنرا «حسين خان بزرگ» والي معروف ايلام و لرستان به سال 1008 هجری قمری تعمير کرده است. ارتفاع اين پل24 متر و طول تقريبي آن 230 متر است. به اعتقاد برخي از مورخان اين پل، در سال 334 ه.ق بر اثر زلزله از بين رفته است. هماكنون، پل تاریخى گاومیشان با شمارهی ۲۲۲۲ در فهرست آثار ملى به ثبت رسیده است.
در تور ایلام، همسفر با کلوت راهی ماداکتو، سرزمین آلامتو میشویم تا از پل گاومیشان و یادگار دوران ساسانی دیدن کنیم.