مکان: تنگه رازیانه
شاخصه: تنگه‌ای باریک و عمیق در ایلام
تنگه‌ی رازیانه یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی در غرب ایران است. این تنگه در استان ایلام، دره‌ای باریک و ژرف است که در منطقه‌ای سرسبز واقع شده و درون آن رودی جریان دارد. ۷۵ هکتار از اراضی تنگه رازیانه در سال ۱۳۸۸ به‌عنوان اثر طبیعی- ملی معرفی و در همان سال این اثر در فهرست آثار طبیعی - ملی ایران قرار گرفت.
ثبت این اثر موجب شد که علاوه‌بر ایجاد فرصت مناسب برای مطالعه‌ی پژوهشگران علوم زمینی، هیدرولوژی، محیط زیست و سایر رشته‌ها به زیستگاه مناسبی برای حیات وحش مبدل شود.
راه باستانی بدره «آبهر» به پشته ارشت و بردبال چنارباشی از میان کوهپایه‌ها گذر کرده و پس از عبور از کلم و تنگه رازیانه به روستای گنجه و روستای پاکل گراب و منطقه‌ی چنارباشی متصل است. آثار متعددی از دوران مختلف در این ناحیه مشاهده شده است.
گاهی وقت‌ها چند پدیده‌ی طبیعی کنار هم قرار می‌گیرند تا منظره‌ای شبیه تابلوی نقاشی را پیش چشم‌مان مجسم کنند؛ آن‌هم نه در طی ده، بیست سال؛ بلکه درطول سال‌های طولانی. دلیل شکل‌گیری تنگه رازیانه، ازهم‌گسیختگی لایه‌های ضخیم آهکی بعد از زلزله‌ی ایلام بود. درزهایی که به‌تدریج ایجاد شدند و شکاف‌هایی روی زمین پدیدار شد و منجربه فرسایش دره شد. درحال حاضر، عمق دره حدود ۳۰ متر است و پهنایش در بعضی نقاط تا یک متر هم می‌رسد. این تنگه در امتداد جاده‌ی ماشین‌رو، حدود دو کیلومتر ادامه پیدا می‌کند و می‌توانیم بالای آن بنشینیم و پایین دره را نگاه کنیم؛ انگار که فرسنگ‌ها از این دنیا فاصله داریم.
با نزدیک شدن به این دره، چشم‌انداز مقابل‌مان دیدنی‌تر می‌شود. دو طرف این جاده‌ی کوهستانی، چمنزار و درخت‌هایی هستند که سطح کوه‌ها را پوشانده‌اند. دامنهی شیب‌دار کوه در سمت راست جاده به دره‌ی باریکی می‌رسد. دره‌ای که از بین آن یک رود هم می‌گذرد.
وجه‌تسمیه‌ی تنگه رازیانه
اطراف تنگه که البته تنگ، عبارت درست‌تری برای اشاره به این دره است، گیاه دارویی بسیار مفیدی به‌نام رازیانه می‌روید. رازیانه، گیاهی معطر با گل‌هایی زرد رنگ وخوشه‌ای است که به‌صورت خودرو و زراعی در ایران به‌عمل می‌آید؛ به‌همین دلیل است که نام «تنگ رازیانه» را برای آن انتخاب کرده‌اند.
جنس سنگ‌های این تنگه، آهک و ترکیبات کربنات کلسیم است. سال‌هاست که بخشی از این زمین‌ها در فهرست آثار طبیعی و ملی ایران هم جاگرفته‌اند.
تشکیل تنگ رازیانه
جنس سنگ‌های مسیر تنگه رازیانه از جنس آهک و ترکیبات کربنات‌کلسیم است. منشا اولیه‌ی این اثر طبیعی ایجاد درز و شکاف به‌دلیل فعالیت‌های تکتونیکی منطقه است. درواقع فرسایش و انحلال، موقعیت خاص تنگه، اختلاف ارتفاع و شیب تند بخش‌های بالا و پایین‌دست کنار سایر عوامل طبیعی از جمله بارش و پوشش گیاهی متنوع موجب ایجاد تنگ رازیانه شده است.
درواقع عبور آب‌های زیرزمینی و سطحی طی سال‌ها از این منطقه موجب حل شدن صخره‌ها و ایجاد این شکاف و دره‌ی عمیق شده‌اند. با گذشت هرسال بر عمق و طول این تنگه افزوده شده است تا امروز به‌‌شکل حیرت‌انگیز کنونی درآمده است.
بهترین زمان سفر به تنگه رازیانه
از همین حالا می‌توانید برای سفر به تنگه رازیانه، روی بهار حساب کنید. جاده‌ی منتهی به این تنگه مسیری سبز است و رود داخل این تنگه هم پرآب است.در فصل پاییززمانی‌که هوا هنوز سرد نشده می‌توان به این نقطه‌ی دیدنی سفر کرد اما سفر زمستانه به تنگه رازیانه را فراموش کنید.
چطور باید به تنگه رازیانه رفت؟
تنگ رازیانه، کنار جاده‌ی ایلام به دره شهر بعد از روستای چنارباشی قرارگرفته است. وسعت این تنگه۳۰ هکتار و به طول سه کیلومتر امتداد یافته‌است. عرض تنگه در بیش‌ترین حالت خود به ۵ متر در دامنهی ارتفاعات کبیرکوه می‌رسد. میان این دره‌ی عمیق و طولانی رودخانه‌ای کم عمق و با عرضی کم جاری است. دیواره‌هایی به بلندای ۱۵ تا ۳۰ متر با اشکال عجیب و غریب اطراف رود قرارگرفته‌اند و باعث ایجاد منظره‌ای خیره‌کننده و جذاب از طبیعت زیبای زاگرس شده‌اند.
آب داخل تنگ از سراب گرو سرچشمه گرفته و در فصل تابستان بسیار کم و در زمستان و بهار جاری و مستمر است.
همسفر با کلوت در تور ایلام برای بازدید از تنگه رازیانه