مکان: زیستگاه گاندو
شاخصه: محل زندگی گاندو، کروکودیلهای ایرانی در چابهار
گاندوها را به عنوان یکی از عظیمترین خزندگان، درانتهای نواحی جنوب شرقی ایران و در استان سیستان و بلوچستان خواهید دید. باید بدانید که در حال حاضر گاندوها این موجودات هراسآور، به عنوان جاذبهای تماشایی و ارزشمند در صنعت توریسم محسوب میشوند. غول پیکرترین گاندویی که در ایران مشاهده شد، دارای بلندی 6/3 متر بوده است. در شناسایی هر چه بیشتر این تمساحهای پوزه کوتاه ایرانی یا گاندوها، با ما همراه باشید.
شناختی بیشتر از گاندو
بهتر است بدانید که تنها مکان زندگی گاندوها در طبیعت ایران، منطقه حفاظت شدهای در نواحی جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان، اکثراً در محدوده شهرستان چابهار و قسمتی نیز در شهرستان سرباز قرار دارد. البته منطقه حفاظت شده گاندوها که به عنوان باهوکلات چابهار شناخته می شود، از سال 1361 به نام با ارزشترین جانور بومی محیط زیست آن منطقه، یعنی گاندو نامگذاری گردید. جالب است بدانید که طولانیترین مدت زندگی این خزنده، به حدود 60 سال میرسد. همچنین این تمساح پوزه کوتاه در هر بار تخمگذاری میتواند تعداد 30 تخم بگذارد. سپس گاندوهای ماده برای حفاظت از تخمهای خود، آنها را در حفره هایی که کندهاند، قرار میدهند. شما اگر به عنوان یک گردشگر دارای جسارت لازم هستید، باید بدانید که معمولاً برعکس ظاهر وحشتناک این کروکودیلها، با حیواناتی نسبتاً آرام، ترسو و زیرک مواجه میشوید. راستی در زبان بلوچی گاندوها را در اصطلاح گوند (Gwand) میگویند. در واقع گوند معنای کوتاه و جثه کوچک را میدهد که کنایهای به پوزه کوتاه تمساح مردابی دارد. همچنین باید آگاه باشید که Crocodylus palustris نام علمی این خزنده و البته گاندو نیز معنای راه رونده بر روی شکم را، در بر دارد که وصف حال گاندو است. راستی صبر کنید این بار می خواهیم از قدرت خاص پاهای عقبی پنج انگشتی، گاندو بگوییم. بر اثر تغییرات تکاملی و مواجه شدن با کم آبی، این خزنده مسافتهای زیادی را به راهپیمایی در خشکی میپردازد. با توجه به سنگینی وزن این جانور که بر پاهای عقبی او وارد میشود، در گذر زمان گاندو دارای قویترین پاها در همه گونههای تمساح شده است. در عین حال که گاندوها در خشکی نیز ظاهر می شوند، اما زیستگاه طبیعی آنان اغلب برکهها، رودخانهها، دریاچهها و آبهای شیرین است.
خصوصیات فیزیکی گاندوها
گاندوهای نر دارای درازای بلندتری، نسبت به گاندوهای ماده هستند. اما در قبال رنگ پوست گاندوهای جوان که به صورت سبز روشن همراه با لکه های سیاه دیده می شوند، گاندوهای پیر و کهن سال اغلب به رنگهای زیتونی تا قهوه ای با لکههای تیره و دارای پراکندگی در روی پوست، ظاهر میشوند. جای تعجب است که این خزندگان با داشتن 66 الی 68 دندان، دارای ساختار مناسبی جهت جویدن غذا نیستند. اما از آنجا که خالق فکر همه چیز را در خلقت موجودات، نموده است معده گاندوها شیره گوارشی با اسید فراوانی ترشح مینماید که فقط ظرف مدت چند دقیقه بله تعجب نکنید فقط چند دقیقه، هر غذایی را هضم می کند. البته این خزنده دارای آروارههای، بسیار مستحکم و قوی نیز میباشد.
اعتقادات مردم سیستان و بلوچستان در مورد گاندو
علی رغم اینکه گاندو خزندهای گوشتخوار است؛ و در کمین پرندگان، ماهیها، پستانداران میباشد؛ حتی اغلب اوقات سگهای ولگرد را نیز میخورد؛ اما مردم محلی وجود این تمساح بومی را، عاملی مبنی بر خوش شانسی میدانند. آنان اعتقاد دارند با مرگ گاندو، قحطی و خشکسالی عاید مردم میشود. حتی در هنگام خشک سالی و کم آبی، آنان را از برکههای خشک به برکههای پرآب انتقال میدهند.
سخن پایانی
در سفر به چابهار زیبا واقع در استان سیستان و بلوچستان، اگر خواهان کمی هیجان و سرگرمی هستید، حتماً بازدید از یگانه تمساحهای بومی ایران، یعنی گاندو را فراموش نکنید. با انتخاب تور خاص طبیعت گردی آفتاب کلوت، در بازدید از محدوده حفاظت شده گاندوها، خاطرهای لذت بخش و بیادماندنی با ثبت عکس از خزنده باشکوه چابهار را به دیگر خاطرات طبیعت گردی خود، بیافزایید.