مکان: کلوتهای شهداد
شاخصه: عارضه‌های طبیعی منحصربه‌فرد در کویر لوت
در گسترهاي به وسعت 80 در 145 كيلومتر در غرب بيابان لوت، كلوتها چون ديوارهايي كوتاه و بلند، پشت به‌پشت هم، شهري خيالانگيز در پهنه‌ی کویر ساختهاند. شهر لوت، میزبان بزرگترين بناهاي كلوخي جهان است. برخي بازدیدکنندگانِ اروپايي كه از لوت گذر كردهاند، در سفرنامههاي خود، كلوتها را ويرانههاي يك شهر قديمي پنداشتهاند؛ درحالي‌كه اين ويرانهها چيزي جز بقایای سازوكار شگفتانگيز و بيمانند باد و آب نیستند. این پدیده‌ی خارق‌العاده و خاص، بهانه‌ی سفر عده‌ی زیادی از طبیعت‌گردان از سراسر کره‌ی زمین است که به‌شوق دیدن شکوه و عظمت کلوتها راهی ایران می‌شوند.
از منطقه‌ی شهداد تا كرمان چیزی حدود 100 كیلومتر و تا شهر افسانه‌ای كلوتها فاصله‌ی40 كیلومتری دارد. این منطقه بین زمینشناسان به یکی از قطبهای گرمایی زمین، معروف است که موردعلاقه‌ی گردشگران اروپایی بسیاری است. در نزدیكی شهداد، نوعی گیاه خاص وجود دارد که به‌نام نِبْکا‌ها یا گلدانهای كویری شهرت دارند و گاه طول آن‌ها به 10 متر می‌رسد؛ درحالی‌که نمونه‌های مشابه آن‌ها در صحراهاى آفریقا 3 متر طول دارند. جذابیت‌ها و موارد یگانه‌ی مربوط به کلوت به همین نکات، محدود نمی‌شود.
شهر افسانه‌ای کلوتها، وسعتی 11 هزار کیلومتر مربعی دارد و فاصلهاش با شهداد تنها 40 كیلومتر است؛ این منطقه حدود 20 هزار سال قبل، با فرسایش آبی و بادى، به‌وجود آمدهاست. در کویر شهداد، نمک‌زاری به‌اندازه‌ی 100 هکتار به‌شکل جوشش تخم‌مرغی وجود دارد که در هیچ جاى دنیا مشابه آن دیده نمی‌شود. باعث تاسف است که بگوییم این گرما و خشكی منطقه، جز آزار و اذیت برای ساکنین بومی، چیزی ندارد. افزایش شدید دمای هوا در تیرماه، در بخش محروم شهداد كرمان، شمار زیادی از خانواده‌های محروم این منطقه را وادار به كوچ كرده و به این ترتیب، عوارض افزایش دما تأثیر نامطلوب خود را در بخش كشاورزی برجای گذاشتهاست.
خبیص یا شهداد
خبیص نام قدیم شهداد بوده که درحاشیه‌ی غربی و دامنه‌ی شرقی كوهستان سیرچ، واقع شده است. این بخش در پای بلندترین كوههای این ناحیه، یعنی سیرچ و جفتان، قرارگرفتهاست؛ ارتفاع بلندترین قله‌ی آن به 3 هزار و 990 متر می‌رسد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید، قلههای ارتفاعات این كوهستان در مجاورت یکی از گرم‌ترین مناطق زمین در شهداد، تا اواخر اردیبهشت ماه پوشیده از برف است. به‌همین دلیل است که آبهای فراوانی به‌طرف دشت جریان دارد. در حاشیهی غربی دشت لوت، جز در منطقه‌ی بم، هیچ مكانی به این اندازه از آب دائمی برخوردار نیست. به‌نظر می‌رسد كه از هزاران سال پیش، اطراف خبیص، بزرگ‌ترین ناحیه برای تمركز جمعیت بودهاست.
شهداد كنونی به‌شكل مثلثی است كه رأس آن به‌طرف دره‌ی كناران و قاعده‌ی آن به سمت شرق در حوزه‌ی تكاب قرار گرفتهاست و به كلوتهای موازی حاشیهی لوت منتهی می‌شود. تمام زمینهای شهداد، پوشیده از باغهای مركبات و خرماست و درحال‌حاضر ، تنها وجود آب در این منطقه است كه مردم شهداد را به این منطقه پایبند كرده است.
کویر لوت به‌عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، به ثبت رسیده است. بزرگ‌ترین افتخار تیم کلوت، همانگونه که از نامش پیداست، شناساندن این منطقه و معرفی آن به مردم دنیا بوده است.