کلوت های شهداد

1402/09/18


xx بازدید

مکان: کلوت­های شهداد

شاخصه: عارضه‌های طبیعی منحصربه‌فرد در کویر لوت

­در گستره­اي به وسعت 80 در 145 كيلومتر در غرب بيابان لوت، كلوت‌ها چون ديوارهايي كوتاه و بلند، پشت ‌به‌پشت هم، شهري خيال­انگيز در پهنه‌ی کویر ساخته­اند. شهر لوت، میزبان بزرگ­ترين بناهاي كلوخي جهان است. برخي بازدید­کنندگانِ اروپايي كه از لوت گذر كرده­اند، در سفرنامه­هاي خود، كلوت­ها را ويرانه­هاي يك شهر قديمي پنداشته­اند؛ درحالي‌كه اين ويرانه­ها چيزي جز بقایای سازوكار شگفت­انگيز و بي­مانند باد و آب نیستند. این پدیده‌ی خارق‌العاده و خاص، بهانه‌ی سفر عده‌ی زیادی از طبیعت‌گردان از سراسر کره‌ی زمین است که به‌شوق دیدن شکوه و عظمت کلوت‌ها راهی ایران می‌شوند.

از منطقه‌ی شهداد تا كرمان چیزی حدود 100 كیلومتر و تا شهر افسانه‌ای كلوت­ها فاصله‌ی40 كیلومتری دارد. این منطقه بین زمین­شناسان به یکی از قطب­های گرمایی زمین، معروف است که موردعلاقه‌ی گردشگران اروپایی بسیاری است. در نزدیكی شهداد، نوعی گیاه خاص وجود دارد که به‌نام نِبْکا‌ها یا گلدان­های كویری شهرت دارند و گاه طول آن‌ها به 10 متر می‌رسد؛ درحالی‌که نمونه‌های مشابه آن‌ها در صحراهاى آفریقا 3 متر طول دارند. جذابیت‌ها و موارد یگانه‌ی مربوط به کلوت به همین نکات، محدود نمی‌شود.

شهر افسانه‌ای کلوت­ها، وسعتی 11 هزار کیلومتر مربعی دارد و فاصله­اش با شهداد تنها 40 كیلومتر است؛ این منطقه حدود 20 هزار سال قبل، با فرسایش آبی و بادى، به‌وجود آمده­است. در کویر شهداد، نمک‌زاری به‌اندازه‌ی 100 هکتار به‌شکل جوشش تخم‌مرغی وجود دارد که در هیچ جاى دنیا مشابه آن دیده نمی‌شود. باعث تاسف است که بگوییم این گرما و خشكی منطقه، جز آزار و اذیت برای ساکنین بومی، چیزی ندارد. افزایش شدید دمای هوا در تیرماه، در بخش محروم شهداد كرمان، شمار زیادی از خانواده‌های محروم این منطقه را وادار به كوچ كرده و به این ترتیب، عوارض افزایش دما تأثیر نامطلوب خود را در بخش كشاورزی برجای گذاشته­است.

خبیص یا شهداد

خبیص نام قدیم شهداد بوده که درحاشیهی غربی و دامنه‌ی شرقی كوهستان سیرچ، واقع شده است. این ‌بخش در پای بلندترین كوه­های این ناحیه، یعنی سیرچ و جفتان، قرارگرفته­است؛ ارتفاع بلندترین قله‌ی آن به 3 هزار و 990 متر می‌رسد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید، قله­های ارتفاعات این كوهستان در مجاورت یکی از گرم‌ترین مناطق زمین در شهداد، تا اواخر اردیبهشت‌ ماه پوشیده از برف است. به‌همین دلیل است که آب­های فراوانی به‌طرف دشت جریان دارد. در حاشیه‌ی غربی دشت لوت، جز در منطقه‌ی بم، هیچ ‌مكانی به این اندازه از آب دائمی برخوردار نیست. به‌نظر می‌رسد كه از هزاران سال پیش، اطراف خبیص، بزرگ‌ترین ناحیه برای تمركز جمعیت بوده­است.

شهداد كنونی به‌شكل مثلثی است كه رأس آن به‌طرف دره‌ی كناران و قاعده‌ی آن به سمت شرق در حوزه‌ی تكاب قرار گرفته­است و به كلوت­های موازی حاشیه‌‌ی لوت منتهی می‌شود. تمام زمین­های شهداد، پوشیده از باغ­های مركبات و خرماست و درحال‌حاضر ، تنها وجود آب در این منطقه است كه مردم شهداد را به این منطقه پایبند كرده است.

کویر لوت به‌عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، به ثبت رسیده است. بزرگ‌ترین افتخار تیم کلوت، همان­گونه که از نامش پیداست، شناساندن این منطقه و معرفی آن به مردم دنیا بوده است.