مکان: روستای ابیانه
شاخصه: روستایی تاریخی با معماری و فرهنگ خاص
روستای تاریخی ابیانه، یکی از با ارزش‌ترین بافت‌های تاریخی و معماری شناخته شده در جهان است. این روستا در نزدیکی شهرستان نطنز در استان اصفهان واقع شده است. از جاده‌ی قدیم کاشان به نطنز، جاده‌ای به سمت غرب جدا می‌شود که پس از طی 20 کیلومتر در جاده‌ای پر پیچ و خم به روستای تاریخی ابیانه می‌رسید.
روستاي ابيانه که امروز به يکي از محبوب‌ترين نقاط توريستي ايران تبديل شده است و معمولا هیچ مجموعه عکسي از جاذبه‌های ايران را بدون تصاوير ديوارهاي مشهور سرخ رنگ و پوشش محلي زنان آن پیدا نمی‌کنید، پيشينه‌اي بسيار قدیمی و کهن‌تر از آنچه تصور مي‌کنيم دارد.
ابيانه در مسير کاشان به نطنز در انتهاي جاده‌اي قرار دارد که براي رسيدن به اين روستا و روستاهاي ديگري چون هنجن، يارند، کنجان، برز و طره ايجاد شده است. این روستای تاریخی، در انتهاي اين مسير و در دامنه‌ی کوه کرکس واقع شده است و به‌خاطر موقعيت خاص جغرافیایی و عدم دسترسی راحت، هم‌چنان بکر و دست‌نخورده باقی‌مانده است.
براي کسي‌که با شنيدن وصف ابيانه و به شوق ديدن منظره‌اي مشابه روستای ماسوله به ابیانه آمده باشد، اولين منظره‌ای که از روستا می‌بیند، چندان غيرمنتظره و مبهوت‌کننده نيست. حقیقت این است که در نگاه اول نمي‌توان تفاوتي بین اين دهکده‌ی بن‌بست با ساير روستاهاي دورافتاده يافت. فضا در مرحله‌ی اول دلگير و خاموش به نظر مي‌رسد؛ اما کافي است تنها چند قدم در دل روستا راه بروید تا حسابی سر ذوق بیایید. بیشتر بناهاي اين روستای تاريخي از زمان ساسانيان تا اواخر دوره‌ی قاجار شکوه و عظمت خود را حفظ کرده‌اند. سرخي ديوارها درکنار حال و هوای روستا، جذابیت خاصی به منطقه داده‌است.
اين خاک سرخ معروف که در قسمت‌هاي شمال و شمال غربي ابيانه وجود دارد دارای خاصيت ويژه و منحصربه‌فردی‌ست که هرچه بيشتر باران بخورد، محکم‌تر مي‌شود. اين ويژگي در وجود اهالي صبور و مقاوم اين روستا نيز به‌وضوح دیده می‌شود و اين مردم ساليان دراز در مقابل هجوم حوادث تاريخي و بلاياي طبيعي ايستادگي کرده و با عشق به آداب و رسوم و معماري بومی آب و خاک خود، به حفظ و نگه‌داري از بناهاي تاريخي ابيانه پرداخته‌اند و سبک معماري تاریخی روستا را در تمام تعميرات با دقت حفظ کرده‌اند.
اگر در کوچه پس‌کوچه‌های ابیانه قدم بزنید خواهید دید که روی بعضي از درب‌ها نقش و نگار هندسي حک شده و در بعضی موارد حتی نام سازنده‌ی خانه هم روی آن‌ها به چشم می‌خورد. بسياري از سردرها متعلق به عهد صفويه است و تقريبا جلوی تمام خانه‌ها دو سکوي بزرگ و پهن قرار دارد که از قدیم نشانه‌اي از مهمان‌نوازي و علاقه‌ی مردم به میزبانی بوده است. اهالی ابيانه در گفت‌وگو با يکديگر به زباني صحبت می‌کنند که اصطلاحاً آن را « فرس قديم» مي‌گويند و شاخه‌اي از زبان رايج مردم منطقه‌ی نطنز، سيمه و جوشقان قالي است. این مردم در گفت‌وگو با فارسی‌زبانان به زبان فارسي سليسي که کلمات بيگانه‌ی اندکي در آن وجود دارد صحبت مي‌کنند.
اين روستاي کوچک و کم جمعیت، مامن بناهاي تاريخي متعددي است که بازدید از آن‌ها برای هر گردشگری جذاب و بی‌نظیر خواهد بود.