مکان: کویر مرنجاب
شاخصه: منطقه‌ای کویری در دشت کویر
کویر مرنجاب در شمال آران و بیدگل، حوالی شهر کاشان از دیدنی‌ترین مناطق کویری ایران زمین است. وجود تپه‌های شنی بلند و منحصربه‌فرد و پوشش گیاهی خاص این نقطه از فلات ایران کنار سکوت و آرامش کویر، انگیزه‌ی بسیاری از طبیعت‌گردان برای سفر به کویر مرنجاب است.
کویر مرنجاب در استان اصفهان قرار دارد. این کویر از شمال به دریاچه‌ی نمک آران و بیدگل از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک‌حوض‌سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بندریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به آران و بیدگل و کاشان محدود می‌شود. کویر مرنجاب از سطح دریا حدود 850 متر فاصله دارد. تپه‌های شنی بلندی که با ورود به این منطقه توجه شما را به خود جلب می‌کنند، مهم‌ترین بخش کویر مرنجاب را تشکیل می‌دهند. پوشش گیاهی این نقطه شامل گیاهان شورپسند از جمله درختان گز و طاق و بوته‌های قیچ است.
جاذبه‌های کویر مرنجاب
تپه‌های بلند شنی که از فواصل دور در این منطقه‌ی کویری خودنمایی می‌کنند و دل از هر طبیعت‌گرد مشتاق کویر می‌ربایند بدون شک جذاب‌ترین جاذبه‌ی کویر مرنجاب هستند.
اما غیر از این تپه‌های شنی، دریاچه‌ی نمک، کاروانسرای مرنجاب و جزیره‌ی سرگردانی هریک به تنهایی افراد زیادی را برای حضور در کویر مرنجاب به منطقه‌ی آران و بیدگل می‌کشانند.
کاروانسرای مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب، یکی از 999 کاروانسرای بنا شده در عهد شاه‌عباس است. این کاروانسرا در70 کیلومتری شرق کاشان در حاشیه‌ی جنوبی دریاچه‌ی نمک واقع شده است. قلعه‌ی مرنجاب از دهستان کویرات شهرستان آران و بیدگل و در 50 کیلومتری شمال شرق مرکز این شهرستان قرار دارد. قلعه‌ی مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروان‌ها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و برعکس از این مسیر عبور می‌کردند.
علت ساخت کاروانسرای مرنجاب
درباره‌ی دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا کنار دریاچه‌ی نمک گفته شده که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه‌های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه، تاسیسات دفاعی خاصی نساخته بود. چون تا آن زمان، دشمنان به‌خاطر وجود دریاچه‌ی نمک و گستره‌ی کویر، وارد این منطقه نشده بودند.
اما بعد از حمله‌ی ازبک‌ها و افغان‌ها از راه دریاچه‌ی نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال 1012 قمری یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد. سازه‌های بالای کاروانسرا به‌شکل سنگرهای دیدبانی ساخته شدند تا امنیت عبور کالا از چین به اروپا را در این منطقه تامین کنند. قنات کنار کاروانسرا که برکه‌ی بزرگی به وجود آورده است، آبی شیرین دارد و این در کویر نمک و شوره‌زار پدیده‌ای نادر است.
دریاچه نمک کویر مرنجاب
دریاچه‌ی نمک آران در فاصله‌ی 35 کیلومتری شهرستان آران و بیدگل واقع است. این دریاچه از غرب به کوه‌های سفیدآب و سیاه‌کوه و منطقه‌ی پارک ملی کویر، از شمال و غرب کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ محدود است. وسعت این دریاچه عددی حدود 647 کیلومتر مربع است. زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که نتیجه‌ی انباشت سیلاب و آب‌های سطحی در طول قرن‌ها است.
عمق نمک این دریاچه بین 5 تا 54 متر متغیر تخمین زده شده که توسط لایه‌های خاک رس از هم جدا شده‌اند. با هر بار بارش و تبخیر آب در این دریاچه، نمک‌های موجود کرت‌بندی‌های زیبایی به‌شکل پلی‌گون تشکیل می‌دهند که مناظری جذاب و دیدنی خلق می‌کنند. از مناطق باتلاقی این دریاچه می‌توان به حوض قیلوقه و یا باتلاق دو کویری در منطقه‌ی جنوب شرقی دریاچه اشاره کرد.
جزیره‌ی سرگردان در دریاچه‌ی نمک
جزیره‌ی سرگردان نام تپه‌ای در دریاچه‌ی نمک مسیله در منطقه‌ی کویر مرنجاب است. این جزیره مشتمل بر یک جزیره‌ی اصلی دایره‌ای شکل به قطر تقریبی 3 کیلومتر و چندین جزیره‌ی کوچک‌تر در غرب آن است. انتخاب نام جزیره به‌دلیل مسطح بودن نمک‌زار اطراف آن و تغییر جنس خاک زمین است.
به‌غیر از یک یا دو ماه از سال که دریاچه به شکل نمک‌زار است در سایر فصول، به‌دلیل بارندگی در منطقه، شورابه به ارتفاع 2 تا 5 سانتی‌متر در دریاچه قابل مشاهده است. زمین‌های اطراف جزیره‌ی سرگردان، به‌ویژه جزیره‌ی اصلی حتی در فصول گرم هم به‌شدت باتلاقی است. زمانی‌که از فاصله‌ای دور به این جزیره نگاه می‌کنید دو انتهای جزیره در اثر پدیده‌ی سراب در افق محو می‌شوند و منظره‌ای مانند یک کشتی سرگردان در دریایی بیکران پدید می‌آورند. این پدیده باعث شده که حاشیه نشینان کویر تصور کنند این جزیره در طول روز از جایی به جای دیگر نقل مکان میکند و مکان ثابتی ندارد. در دو انتهای جزیره، دو چاه قرار دارد که برای لرزه نگاری زلزله تعبیه شده و دستگاه‌های لرزه نگار در آن نصب شده است.
بلندترین نقطه‌ی جزیره حدود 824 متر ارتفاع دارد و با توجه به ارتفاع 788 متری نمک‌زار مجاور آن، حدود 36 متر از سطح کویر بالاتر است. پوشش گیاهی در این منطقه به‌دلیل شوری جنس خاک متاثر از کویر نمک و وجود بادهای شدید در آن، بسیار ضعیف و ناچیز است. جنس خاک در این جزیره، رس همراه سنگ‌فرشی از سنگ‌های متخلخل آتشفشانی روی سطح آن است. حیات جانوری در جزیره، به‌ندرت مشاهده می‌شود.
هنگام شب، به‌دلیل سفیدی نمک، بسیاری از جانورانی که راه گم کرده‌اند به‌سمت دریاچه‌ی نمک و بعضاً جزیره‌ی سرگردان حرکت می‌کنند. جزیره‌ی سرگردان از ساحل جنوبی نمک‌زار حدود 4 کیلومتر هوایی فاصله دارد که مناظر دریاچه‌ی نمک و تپه‌های شنی مرنجاب از بالای این جزیره، بسیار زیبا و رویایی است. اگر هوا صاف باشد حتی قله‌ی دماوند هم از این منطقه در جهت شمال قابل مشاهده است.
همسفر با کلوت در تور کویر مرنجاب
در تور کویر مرنجاب، برای دیدن بخش زیبایی از دشت کویر ایران راهی منطقه‌ی آران و بیدگل در کاشان می‌شویم. با زیباترین تپه‌های شنی ایران، دریاچه‌ی نمک و جزیره‌ی سرگردان عکس یادگاری می‌اندازیم و با خاطراتی خوش از حضور در کویر به شهرمان بازمی‌گردیم.