مکان: موزهی هگمتانه
شاخصه: مجموعهای از آثار دوران مادها در شهر همدان
هگمتانه پایتخت تابستانی حکومت مادها و امپراتوری شاهنشاهی هخامنشیان و اشکانیان بوده است. این کهنشهر اولین پایتخت ایران زمین بوده و مانند دو شهر آتن و رم از اهمیت بالایی برخوردار است. با این تفاوت که همدان از آن دو شهر دیگر قدیمیتر است. هگمتانه در زبان یونانی اکباتان گفته میشود. براساس منابع تاریخی این شهر ساختهی دیاکو حاکم مادهاست و دارای هفت دیوار بوده است.
هگمتانه یعنی محل اجتماع
معنای هگمتانه محل اجتماع و یا شهری برای همه است که طوایف گوناگون ماد در این شهر، گِردِ هم آمده بودند. در هگمتانهی باستان تعداد زیادی کاخ، عمارت و ابنیهی دوران حکومت مادها و هخامنشیان وجود داشته است. هرودوت در توصیف این شهر گفته مجموعهی کاخ شاهنشاهی در مرکز هفت دیوار دایرهای شکل، قرار داشته است. کاخ شاهی شامل مجموعهی آثار گرانبهایی بوده که در و دیوار آن طلاکاری و نقرهکاری بوده است.
بنای دیوارهای دایرهای به این صورت بوده که هر دیوار بیرونی از دیوار داخلی کوتاهتر بوده است. هر دیوار رنگ خاصی داشته و مجموع رنگآمیزی آن نشانهای از مدارهای هفت سیارهای بودهاند که اطراف خورشید قرار گرفتهاند. این مجموعهی ارزشمند در تپهای باستانی به نام هگمتانه در مرکز شهر همدان امروزی واقع شده است که در تاریخ 24 شهریور سال 1310 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید. وسعت این تپه در حال حاضر 30 هکتار است؛ ولی در گذشته از 40 هکتار هم بیشتر بوده و امروزه مقداری از مساحت آن در زیر بناهای ساختمانی کنونی، مدفون شده است.
موزهی هگمتانه در شرق تپهی هگمتانه در همدان امروزی قرار دارد. این موزه دارای دو بخش است که بخشی از آن شامل آثار استان همدان و در بخش دیگر، آثار اختصاصی هگمتانه نگهداری میشوند.
آثاری که در هگمتانه نگهداری میشوند.
کاوشهای باستانشناسی که از سال 1362 در این منطقه صورت گرفته است موجب اکتشاف آثار تحسینبرانگیزی از این مجموعهی عظیم شده است. این حفاریها در وسعتی حدود ۱۴۰۰۰ مترمربع روی تپهی هگمتانه انجام شد که تاکنون دو برج عظیم و حصارهای اطراف آن، سیستم آبرسانی، کانالهای آب و آثار دیگری کشف شده است.
از جمله اشیا گرانبهایی که در هگمتانه کشف شده است میتوان به جام طلایی با سر شیر از دورهی هخامنشی و کاسهی نقرهای از زمان خشایار شاه اشاره کرد. همچنین چندین جسد مومیایی و اسکلتهای سالم از دوران باستان کشف شده است.