شرح درجه سختی سفر و نوع سفرها به منظور آگاهی طبیعت گردان از چگونگی سفر، پیش از انتخاب مسیر مورد علاقه خود ارائه می‌شود تا سفری را انتخاب کنند که با توانایی‌های جسمی، آمادگی روحی و تجربیات قبلی آن‌ها سازگار باشد. یادآور می‌شود درجه سختی تور، براي فصل‌های بهار، تابستان و پاييز تعريف شده و بدیهی است اجراي اين برنامه‌ها در فصل زمستان از دشواري بيشتري برخوردار است. کلوت ابتدا تمامی سفرهای خود را در پنج گروه کلی فرهنگی و تاریخی، طبیعتگردی، سافاری، یک و دو روزه و کوهنوردی و ماجراجویانه طبقه‌بندی کرده و سپس از میان این پنج گروه به درجه‌بندی سفرهای طبیعتگردی از درجه 1 تا 5، بر حسب نوع، میزان فعالیت و سختی مسیر، پرداخته است. پنج گروه یاد شده به شرح زیر هستند:
سبک و درجه سختی سفر
همانطور که در ابتدا گفتیم که درجه‌بندی سختی سفر با توجه به نوع و سبک سفر انتخاب می‌شود. به‌عنوان مثال سفرهای فرهنگی و تاریخی درجه سختی کمتری دارند اما سفرهای طبیعتگردی با توجه به مقصدد سفر درجه سختی متفاوتی دارند. در ادامه به بررسی هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم.
سفرهای فرهنگی، تاریخی
اين گروه از سفرها شامل دیدار از دیدنی‌ها و مکان‌های تاريخي و باستاني، مراسم فرهنگي و آیین‌های قومی و سنتي، زندگی عشایر و روستاهاي شگفت انگيز است. در سفرهای فرهنگی و تاریخی فعالیت‌های ورزشی انجام نمی‌شود و برای تمامی افراد از تمامی گروه‌های سنی، در صورتی‌که محدودیت خاص جسمی نداشته باشند، مناسب است.
سفرهای طبيعتگردي
این سبک از سفر معمولاً با فعالیت‌های ورزشی همراه است که در حین آن دیدار از جلوه‌های مختلف طبیعت مانند کوه، جنگل، بیابان، آبشار، چشمه، رود خانه، تالاب، ساحل، جزیره، حیات وحش انجام می‌شود. البته در برخی از برنامه‌های سفرهای طبیعتگردی نیز بازدید از آثار تاریخی و فرهنگی و روستاهای واقع در نقاط بکر و دور دست وجود دارد اما بازهم طبیعتگردی و بازدید از جاذبه‌های طبیعی پررنگ‌تر از سایر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی است.
سفرهای طبیعتگردی بر حسب نوع فعالیتی که در آن‌ها انجام می‌شود به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
- راهپیمایی یا ترکینگ
- کوهنوردی
- صخره‌نوردی
- دوچرخه‌سواری
- اسکی
- اسب‌سواری
- سافاری
از میان سبک‌های مختلف طبیعتگردی، برنامه‌های راهپيمايي، كوه نوردي، دوچرخه سواري هر كدام دارای 5 درجه سختي هستند و برنامة صخره نوردی نیز با استانداردهای بين‌المللي خاص خود درجه بندی می‌شود. باقي فعاليت‌ها از درجه‌بندي سختی سفر خاصي ندارند.
در ادامه با درجه بندي سختی سفر برخی برنامه‌های طبیعتگردی و مصاديق هر یک آشنا مي‌شويم:
درجه سختی برنامه‌هاي راهپیمایی یا ترکینگ
کلوت برنامه‌های زیادی در این بخش اجرا می‌کند که شامل پياده‌روي در جنگل‌ها، پارك‌هاي ملي و مناطق حفاظت شده، روستاها، مناطق ييلاقی، دامنه كوه‌ها، بیابان و كويرها مي‌شود. درجه بندی این گروه ازبرنامه‌ها، به ترتیب از آسان به سخت به شرح ذیل است:
- راهپيمايي درجه 1
این درجه از برنامه‌ها آسان‌ترين راهپیمایی‌ها هستند که در آن‌ها كمترين فعاليت ورزشی نسبت به سایر برنامه‌هاي طبيعتگردي صورت می‌گیرد؛ به گونه‌ای که تقریباً تمامی افراد معمولي كه از سلامت جسمي قابل قبولی برخوردارند، مي‌توانند در آن شركت کنند.
راهپیمایی در اين نوع برنامه‌ها در ارتفاع 3000 متر به پایین و در مسیرهای معمولاً پاکوب شده، با شيب بسيار ملايم و مدت زمان 1تا 3 ساعت است. به عنوان مثال، برنامه شهرستانك در این گروه از برنامه‌ها می‌گنجد.
- راهپيمايي درجه 2
اين درجه سختي سفر برای برنامه‌هایی تعریف می‌شود که مدت زمان راهپیمایی در آن‌ها در حدود 3 تا 4 ساعت است و در شيب نه چندان زياد، صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال، راهپیمایی تا ايستگاه 3 توچال در اين تعريف مي‌گنجد.
- راهپيمايي درجه 3
در این درجه از برنامه‌ها، راهپيمايي به‌طور متوسط روزانه 4 تا 7 ساعت در شیب ملایم تا تند و در ارتفاعات بالاتر انجام می‌شود. در برنامه‌های چند روزه ممکن است این میزان راهپیمایی و نیز شیب مسیر از روزی به روز دیگر متفاوت بوده و کمتر و یا بیشتر باشد. همچنین اقامت معمولاً در چادر و يا خانه محلي است. از اين گروه مي‌توان به برنامه جنگل ابر يا جهان نما و راهپیمایی مصر به عروسان اشاره كرد.
- راهپیمایی درجه 4
این گروه، دشوارتر از برنامه‌های پیاده‌روی محسوب می‌شود. راهپيمايي تقريبا در تمام طول روز و در شیب‌های کم و بیش تند و مسیرهای ناهموار، در ارتفاعات بالاتر، انجام مي‌شود. البته در این درجه نیز ممکن است مدت زمان راهپیمایی از روزی به روز دیگر تغییر کند و کم یا زیادتر باشد. اقامت در اين نوع برنامه‌ها در چادر يا خانه محلي است. مسیرهایی مانند نئور به سوباتان، لیکیان‌وی در ترکیه، قفقاز در گرجستان و ترکینگ بیس کمپ اورست در نپال در این دسته قرار می‌گیرند.
درجه سختی تورهای كوهنوردي
تمام برنامه‌هايي كه با هدف صعود قله، در ارتفاعات بالاي 3000 متر و در مسیرهای گاه ناهموار و سنگلاخی انجام مي‌شوند، در حوزه اين تعریف قرار مي‌گيرند. بدیهی است برنامه‌های کوهنوردی در فصل زمستان دارای درجه سختی دشواری هستند. در مجموع برنامه‌هاي كوهنوردي مستلزم داشتن روحيه و آمادگي جسماني مطلوب است. درجه بندی این برنامه‌ها به شرح زیر است:
- كوهنوردي درجه سختی 1:
منظور از کوهنوردی درجه 1، كوهنوردي‌هایی است که در ارتفاع حدود 3500 متری، در مسیرهای پاکوب شده و در مدت زمان یک روز انجام می‌شود. با این درجه سختی مي‌توان به صعود قله‌های كلك چال، پهنه حصار و ريزان نام برد.
- كوه نوردي درجه سختی 2:
این درجه از کوهنوردی معمولاً بيش از يك روز به طول مي‌انجامد و صعود تا ارتفاع حدود 4000 متری و در شیب‌های کم و بیش تند صورت می‌گیرد که مستلزم برخورداري از آمادگي قبلي است. به عنوان مثال مي‌توان به صعود قله‌های توچال، الوند و شيركوه اشاره كرد.
- كوه نوردي درجه سختی 3:
در اين نوع از کوهنوردی، فرد شركت كننده بايد قبلاً خود را از لحاظ جسمی و روحیه و مقابله با ارتفاع زدگی، براي شرايط صعود قله‌هایی با ارتفاع بيشتر از 4000 متر آماده كرده باشد. به عبارت دیگر حضور در این گونه از کوه نوردی‌ها ، مستلزم تمرین و آمادگی قبلی است. صعود به قله‌های دماوند، علم كوه و سبلان از جمله اين برنامه‌ها هستند.
- كوه نوردي درجه سختی 4 :
صعود به قله‌هاي مرتفع در فصل زمستان در اين درجه جای می‌گیرند. در این نوع کوهنوردی فرد شرکت کننده علاوه‌بر آمادگي جسمي و روحي و تمرین قبلی باید از تجربه و تجهيزات کوهنوردی مناسب و کافی نیز برخوردار باشد. مدت زمان صعود در این نوع کوهنوردی بيش از وضعيت مشابه در تابستان است.
- کوهنوردی درجه سختی 5:
سفرهایی که معمولا در ارتفاعات بالای 5000 متر برگزار می‌شوند، در این گروه از درجه سختی قرار می‌گیرند. پیمایش بیش از 8 ساعت مسیرهای طولانی سنگلاخی در شرایط آب و هوایی ناپایدار، از خصوصیات این سطح سفر است. برای این سطح از سفر، فرد باید با تمامی ابزار و تجهیزات کوهنوردی آشنا بوده و نحوه کار با آن‌ها را بداند. صعود قله‌هایی مانند دماوند و علم کوه در فصل زمستان جزء این نوع کوه نوردی محسوب می شوند.
- کوهنوردی درجه سختی 6:
تمامی صعودهایی که در بیش 6000 متر و به منظور صعود به قلل بلند در فصول سرد و گرم تعریف می‌شود و نیاز به شرکت در برنامه‌های بلندمدت تمرینی دارد، در این درجه‌بندی تعریف می‌شود.
درجه سختی سفرهای سافاری
درجه سختی تور در این سبک سفر با توجه به نوع مقصد و مسافت تعیین می‌شود. این سبک از سفر با خودروهای چهار چرخ انجام می‌شود که اکثرا تا مقصد سوار خودروهای سافاری هستیم و درچه سختی بیشتر به میزان مسافتی که در جاده‌های خاکی باید پیموده شود سنجیده می‌شود. از این رو هرچه بیشتر در مسیر خاکی و سنگلاخی باشیم درجه سختی سفر بیشتر می‌شود.
سافاری درجه سختی 1:
منظور از سافاری درجه 1، سافاری‌هایی هستند که از مسیرهای جاده خاکی می‌گذرند و چالش قابل توجهی ندارند. همچنین معمولا بین 40 تا 70 کیلومتر در روز مسافت دارند. مسیر سافاری در این درجه سختی سفر معمولا فاقد دست‌انداز است و نیازی به راننده حرفه‌ای و فوق حرفه‌ای ندارد. سافاری در کویر مرنجاب در این دست قرار می‌گیرد.
سافاری درجه سختی 2:
سافاری‌هایی که درجه سختی 2 دارند معمولا در مسیرهای نیمی جاده خاکی و نیمی دیگر بدون مسیر مشخص تردد می‌کنند. همچنین مسیر حرکت خلوت و حتی می‌تواند متروکه باشد و معمولا مسافتی بین 30 تا 50 کیلومتر در روز طی می‌کنند.
سافاری درجه سختی 3:
این نوع از سافاری در مسیری کاملا خاکی و بدون جاده‌ای مشخص اجرا می‌شود و نیازمند به راننده‌ای حرفه‌ای است. در واقع مارشال یا راننده اتومبیل آفرود علاوه‌بر این که باید راه بلد باشد و با تجربه باشد، باید به قوانین محیط زیستی سافاری در طبیعت آگاه باشد. بنابراین باید به‌گونه‌ای رانندگی کند که کمترین آسیب را به پوشش گیاهی و جانوری منطقه بزند.
سافاری درجه سختی 4:
تمامی درجه سختی سفرهای سافاری از درجه 1 تا 3، چالش کم و تقریبا متعادلی دارند. اما سافاری‌هایی که در درجه 4 و 5 قرار می‌گیرند معمولا دشوارتر و پرچالش‌تر هستند. در درجه سختی 4، اتومبیل‌هایی که برای سافاری انتخاب می‌شوند باید با امکانات زیاد و قابلیت‌های بالا باشند. همچنین نیاز به رانندگان فوق حرفه‌ای در این سفرها بیش از پیش احساس می‌شود. چون قرار است در مسیری کاملا متروک و بدون امکانات تردد کنند و عوارض راه کم و بیش شیب‌دار است.
سافاری درجه سختی 5:
این نوع از سافاری در مسیری کاملا بکر و دشوار اجرا می‌شود. بنابراین تجربه راننده و قدرت وسیله نقلیه نقشی کلیدی و تاثیرگذار را ایفا می‌کند. در سافاری با درجه سختی 5 راننده با چالش‌های فراوانی روبرو خواهد بود و عوارض مسیر عمدتا پر شیب و متعدد است. همچنین توصیه می‌شود که سرنشینان وسیله نقلیه نیز آمادگی این نوع سفر را داشته باشند و فقط به یک راننده اکتفا نکنند.
سخن پایانی
با نحوه درجه بندی سختی سفر آشنا شدید. دانستید که درجه سختی تور با توجه به نوع سفر تعیین می‌شود و استانداردهای مشخصی دارد. ما در سفرهای کلوت مطابق با همین استانداردها سفرهای خود را برنامه‌ریزی کرده‌ایم و شما می‌توانید با آگاهی کامل و مطابق با توانایی‌های‌تان تور خود را انتخاب کنید.
