مکان: حافظیه
شاخصه: آرامگاه شاعر و عارف ایرانی حافظ
در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن عارفی آرمیده است که سالهاست با غزلهایش آرام جان دلها شده است. خواجه شمسالدین محمد بن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی، ملقب به حافظ، شاعر و عارف نامدار ایرانی که در سال 727 هجری قمری چشم به جهان گشود و در سال 792 هجری قمری چشم از جهان فروبست. حافظیه سالیان سال است که مردم فراوانی را از گوشه گوشهی ایران و از سراسر دنیا فرا میخواند و در برخی سالها بیشترین آمار بازدیدکنندگان را داشته است؛ همانطور که خود حافظ پیشبینی کرده که مرقدش زیارتگاه خواهد شد:
بر سر تربت ما چون گذری، همت خواه که زیارتگاه رندان جهان خواهد شد
مساحت حافظیه 2 هکتار بوده و شامل دو بخش شمالی و جنوبی است و این بخشها توسط تالاری از یکدیگر جدا شدهاند. بهغیر از این دو صحن، مجموعهی آرامگاه حافظ شامل دو بخش شرقی و غربی نیز میشود که بخش شرقی آرامگاه، خاندان معدل (از خانوادههای سرشناس شیراز) و بخش غربی آرامگاه، خاندان قوام (از حاکمان فارس در زمان قاجار) است. این مجموعه 4 درب ورودی- خروجی دارد که درب اصلی در سمت جنوب آن، دو درب غربی و یک درب در سمت شمال شرق مجموعه است.
صحن جنوبی حافظیه
درب جنوبی، محل ورود بازدیدکنندگان است. از درب جنوبی که وارد میشوید، گویی وارد قطعهای از بهشت شدید؛ درختان سرو بلند در دو طرف باغچهای طویل و زیبا با گلهایی رنگارنگ و چشم نواز دلربایی میکنند و حال و هوای شما را برای ورود به صحن جناب لسان الغیب آماده میکنند.
دو نارنجستان بزرگ در شرق و غرب حیاط وجود دارد که زیبایی این قسمت را دو چندان کرده است، به خصوص در بهار که عطر بهارنارنج هوش از سر بازدیدکنندگان میبرد و دو حوض بزرگ 32 متری در دو طرف که عناصر طبیعت را در این باغ کامل میکند. بعد از گذر از این باغ مصفا به یک ایوان میرسید که 20 ستون دارد؛ ایوانی به سبک تالارهای هخامنشی، که 4 ستون اصلی آن در زمان کریم خان ساخته شده است و 16 ستون دیگر در زمان پهلوی به آن اضافه شده است.
صحن شمالی حافظیه
بعد از گذر از این رواق وارد بخش شمالی حافظیه میشوید؛ جایی که مقبرهی حافظ خودنمایی میکند، گنبدی فیروزه فام که به کلاه صوفیان شبییه است، بر فراز هشت ستون، بر زمینی دایره وار؛ جایی که فرصت مناسبی است که تفألی به دیوان این شاعر بزرگ زد و از نصیحتهای نهفته در ابیاتش کمال بهره را برد. در زیر گنبد، کاشیهای رنگی معرق، هنرمندانه کار شده است که شما را وسوسه میکند تا دقایقی سر به بالا بگیرید و از این اثر هنری لذت ببرید. در قسمت جنوبی این محوطه دو حوض بزرگ با باغچههایی اطراف آن، قرار دارد. اطراف محوطه هم باغچههای فراوانی با کاج و سروهای بلند و درختان نارنج به چشم میخورد. دیوارهایی از مرمر در این قسمت قرار دارد که غزلهایی از حافظ با خط امیرالملک حاج میرزا عبدالحمید ملک الکلامی کردستانی، بر روی آن نوشته شده است. در قسمت شمالی، ساختمانهای دیگری مثل حافظ شناسی، کتابخانه، فروشگاه محصولات فرهنگی و سنتی و چایخانه سنتی قرار دارد.
نگاهی به تاریخچهی ساخت و مرمت حافظیه
در سال 856 هجری قمری حدود 65 سال پس از وفات حافظ، شمس الدین محمد یغمایی، وزیر میرزا ابوالقاسم گورکانی؛ حاکم فارس، عمارتی گنبدی شکل بر فراز مقبرهی حافظ بنا کرد و در جلوی این عمارت، حوض بزرگی ساخت که از آب رکن آباد پر میشد. سپس در زمان حکومت شاه عباس صفوی و نادر شاه افشار مرمت شد. کریم خان زند بارگاهی بر مقبرهی حافظ ساخت و بر تربتش سنگی مرمرین قرار داد. بعد از آن در دورههای قاجار و پهلوی و جمهوری اسلامی نیز این بنا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
هر چه از زیباییهای بارگاه این شاعر عالی مقام گفته شود باز هم جای هزاران توصیف خالی است.